tag:blogger.com,1999:blog-305963672024-03-08T10:04:06.807+00:00Lusas GentesProfessor Aposentado...Unknownnoreply@blogger.comBlogger46125tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-33168169266223803722023-03-27T17:57:00.001+01:002023-03-27T17:57:29.974+01:00<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><p></p><p><b><span> </span><br /><span> </span>Como o ódio racial transmuta um miúdo bonito, feliz, sossegado e afável num “monstro”?</b></p><p><br /></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLXbZGgsyFBN4KKCT79A04-Ig6oBTbgmEHAujZfkkiSdM_l8K38bZYBUaToRqofL7220G8RjT0ay6FOiLa2tGdKemHe3qRoBI-xu1YpXsVK51L3Q0m1MZ1Q1fxEfo2P8cGMvnQSXSVPBU9-BzYAD7_zhaUJ1SNp0leVn3ZtejTVW3xjq6vvg/s1588/Captura%20de%20ecra%CC%83%202023-03-27,%20a%CC%80s%2017.55.25.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="724" data-original-width="1588" height="146" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLXbZGgsyFBN4KKCT79A04-Ig6oBTbgmEHAujZfkkiSdM_l8K38bZYBUaToRqofL7220G8RjT0ay6FOiLa2tGdKemHe3qRoBI-xu1YpXsVK51L3Q0m1MZ1Q1fxEfo2P8cGMvnQSXSVPBU9-BzYAD7_zhaUJ1SNp0leVn3ZtejTVW3xjq6vvg/s320/Captura%20de%20ecra%CC%83%202023-03-27,%20a%CC%80s%2017.55.25.png" width="320" /></a></div><p><br /></p>No passado dia 25 de Março fui ao cinema ver o filme “Justiça para Emmett Till” e de lá saí revoltado, aborrecido e pesaroso.<p></p><p>O filme descreve-nos o breve percurso de um jovem de 14 anos, Emmett Till, que decidiu viajar da sua casa em Chicago para o sul dos Estados Unidos para visitar os seus parentes em Money, Mississippi em agosto de 1955. Alertado pela mãe para os perigos da viagem ao Mississípi, Emmett Till serenou-a dizendo-lhe que nada da mal iria suceder. Radiante partiu para o Mississípi. </p><p><br /></p><p>Alguns dias depois da sua chagada ao Mississípi, em 24 de agosto daquele ano, Till entrou numa mercearia local com os primos para comprar rebuçados. Lá dentro elogiou a beleza da empregada, mulher branca chamada Carolyn Bryant, dizendo-lhe que ela se parecia com uma artista que ele admirava e de quem tinha uma foto na sua carteira. Mostrou-lhe a foto.</p><p>Quatro dias depois, Bryant, marido de Carolyn Bryant, e o seu irmão, J.W. Milam, invadiram durante a noite a casa do tio de Till e levaram-no: espancaram-no, torturaram-no e atiraram-no ao rio.</p><p>O seu corpo foi encontrado três dias depois, inchado e desfigurado. A mãe decidiu que o caixão permaneceria aberto durante o seu funeral em Chicago para que as pessoas pudessem ver as brutalidades cometidas contra o seu filho. </p><p>O assassinato de Emmett Till converteu-se em mais um motor mobilizador para a luta a travar contra o ódio e violência racial e também um marco relevante na luta pelos direitos civis nos Estados Unidos. </p><p>Um filme a não perder. O ódio racial nos Estados Unidos, nas “nossas” sociedades, está presente na multiplicidade das suas ações. As marcas da sua violência permanecem. </p><p>Infelizmente, a história dos Estados Unidos é marcada por diversos massacres e mortes de pessoas negras, que evidenciam a longa trajetória de racismo e violência racial neste país. Descrevo alguns dos casos mais conhecidos:</p><p>- Massacre de Tulsa: também conhecido como "Black Wall Street", ocorreu em 1921, em Tulsa, Oklahoma, quando uma multidão de pessoas brancas atacou e incendiou um bairro próspero de pessoas negras, matando dezenas e destruindo milhares de casas e empresas.</p><p><br /></p><p>- Massacre de Rosewood: em 1923, uma multidão de pessoas brancas invadiu e destruiu a cidade de Rosewood, na Flórida, como represália por um suposto ataque sexual perpetrado por um homem negro contra uma mulher branca. Estima-se que pelo menos seis pessoas negras foram mortas, e a cidade foi completamente destruída.</p><p>- Assassinato de Martin Luther King Jr.: em 1968, Martin Luther King Jr., um dos principais líderes do movimento pelos direitos civis nos Estados Unidos, foi assassinado em Memphis, Tennessee.</p><p></p><p>- Massacre de Charleston: em 2015, um homem branco invadiu uma igreja frequentada por pessoas negras em Charleston, Carolina do Sul, e matou nove pessoas com tiros.</p><div><br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-65880639434651935832023-03-24T16:57:00.001+00:002023-03-24T16:57:43.752+00:00Com a invasão da Ucrânia pela Rússia alguns comentadores...<div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{dab1caa1-6466-4ab0-9bf6-1dd157585cfe}{2}" paraid="713647371" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Com a invasão da Ucrânia pela Rússia alguns comentadores, órgãos de comunicação social, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">alguma </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">imprensa</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> escrita </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">as redes </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">sociais</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">constroem</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> discurso</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> que assentam nas seguintes premissas: </span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{565f3af1-db31-4abb-a25c-d797bb373e6e}{251}" paraid="982703158" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGS_qNgLgwgTeVrYodWtCD4U4SjDSTwv-dugjHaxopQcMh6ltMSRKZI-2GRDO18BZSQT7_qXmnVP39tOgmhHOqZuGA8zPGcJBsAzFnjla8-X0jjLYxwGaUxLuRRuC1JKp_rfu__o3AIG0_uiwE2gtolSlgThkkKhBi6UsqNXEOTOedQiBh8w/s1268/IMG_3846.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="938" data-original-width="1268" height="237" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGS_qNgLgwgTeVrYodWtCD4U4SjDSTwv-dugjHaxopQcMh6ltMSRKZI-2GRDO18BZSQT7_qXmnVP39tOgmhHOqZuGA8zPGcJBsAzFnjla8-X0jjLYxwGaUxLuRRuC1JKp_rfu__o3AIG0_uiwE2gtolSlgThkkKhBi6UsqNXEOTOedQiBh8w/w320-h237/IMG_3846.jpg" width="320" /></a></div><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{565f3af1-db31-4abb-a25c-d797bb373e6e}{251}" paraid="982703158" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{565f3af1-db31-4abb-a25c-d797bb373e6e}{251}" paraid="982703158" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></span></p>“</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">eles poem </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">causa os nossos valores”, “o nosso modo de vida”, “a</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> liberdade de expressão</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">nossa </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">liberdade de escolha</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">” “</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a liberdade de viver sem medo </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">coação</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">” e </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“propaganda </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">deles </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">que assenta na mentira”. Concluindo que estas</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> são algumas das </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">(nossas) </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">liberdades que </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">(eles) </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">podem </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">pôr</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> em risco na situação atual.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><p></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{565f3af1-db31-4abb-a25c-d797bb373e6e}{251}" paraid="982703158" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{26}" paraid="66415160" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Estes</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> discursos são frequentemente usados por líderes políticos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, comentadores</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> e </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">pelos meios de <br />comunicação</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">social</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> para justificar a necessidade de uma resposta forte e unificada à agressão </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“deles”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{26}" paraid="66415160" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{44}" paraid="1908734693" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">No entanto, é importante lembrar que essas premissas são frequentemente simplificadas e usadas para fins políticos. Embora a defesa dos valores ocidentais, da liberdade e dos direitos humanos seja importante, é preciso reconhecer que esses valores também </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">sãos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> usados como uma justifica</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">ção</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> para a intervenção militar e outras formas de coerção.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{44}" paraid="1908734693" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{48}" paraid="393154276" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">A </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">liberdade </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e as premissas referenciadas em relação a “</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">eles” </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">não </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">são</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> uma via de mão única</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, uma estrada de sentido único</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">. </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">As “nossas</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">”,</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> as ações </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">- </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">dos países ocidentais </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">-</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">também podem ameaçar as liberdades e os direitos humanos em outras partes do mundo. A propaganda </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">não é </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">também uma característica exclusiva </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“deles”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">.</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Os</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> governos ocidentais</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">,” nós</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> e a </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">órgãos de comunicação social, alguma imprensa escrita e as redes sociais</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> também usa</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">m</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> informações enganosas</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">,</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">hegemónica</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> e distorcidas para moldar</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">/formatar</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> a opinião pública.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{48}" paraid="393154276" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{126}" paraid="1916439380" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> <span> </span>Estas ideias não são novas. </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Não vestem roupagens modernizadas. São </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">historicamente</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">instrumentalizadas </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e tem</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> o </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">hábito</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> cultural </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">de </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">legitima</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">r e</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> de empregar amplas generalizações através das quais a realidade é dividida em dois </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">coletivos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">: </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“nós” e “eles”. </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Estas categoria são mais uma interpretação judicativa do que uma designação neutra.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{126}" paraid="1916439380" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{156}" paraid="562313544" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span>Estas narrativas </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">(</span><span class="SpellingError SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat-x; border-bottom: 1px solid transparent; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">re</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">)</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">lembraram-me e remetem-me para o excelente livro de Edward </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Said</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">(</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“Orientalismo”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, 1997)</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">.</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> Que </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">nos </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">conduz</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> para a reflexão </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">de que</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">:</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{156}" paraid="562313544" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{184}" paraid="818265231" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span><span> </span>“</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">N</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">estas categorias encontra-se a oposição rigidamente dual do "nosso" e do "deles", com o primeiro sempre a usurpar o segundo (a ponto, mesmo, de fazer do "deles" apenas uma função do "nosso").</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">”</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{184}" paraid="818265231" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{2b717e17-b1ec-4573-bc9e-c5158879e2a4}{196}" paraid="1764989900" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span>Os "nossos" valores eram (digamos) liberais, humanitários, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">corretos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">; eram sustentados pela tradição das </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">belles-lettres</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, pela erudição bem informada, pela investigação racional; como europeus (e homens brancos), "nós"</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">…"</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{f6dc0b9d-ce73-4669-a6df-386c562707e6}{28}" paraid="1429958081" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">T</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">al retórica, seja onde for e quando for que ocorra,</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">lembra-nos que</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> a </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Europa é</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> um imponente edifício de erudição e cultura </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">que </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">foi</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">con</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">truído</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> também </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">com “eles” </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">(as co</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">l</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">ónias</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">,</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> ...</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">)</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{f6dc0b9d-ce73-4669-a6df-386c562707e6}{28}" paraid="1429958081" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{122}" paraid="388229659" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span>Ora, Edward </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Said</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> discute a construção binária de "nós" e "eles"</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">argumenta</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">ndo</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> que essa construção é uma forma de essencialismo, que divide o mundo em duas categorias fixas e imutáveis</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">.</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> Estas duas categorias </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">cruzaram</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> os </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">tempos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> históricos nas mais diferentes </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">configurações</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">sendo a mais ressente </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a proferida por </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">José </span><span class="SpellingError SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat-x; border-bottom: 1px solid transparent; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Borrell</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> (Alto Representante da União Europeia para os Negócios Estrangeiros e a Política de Segurança)</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">:</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{122}" paraid="388229659" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{126}" paraid="645932631" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 141px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; font-weight: bold; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT">"A Europa é um jardim o resto é selva"</span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559685":2124,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{126}" paraid="645932631" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 141px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559685":2124,"335559731":708,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><br /></span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{f6dc0b9d-ce73-4669-a6df-386c562707e6}{116}" paraid="1240230095" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span>Esta </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">argumenta</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">ção </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">construção binária é usada para justificar o imperialismo e o colonialismo, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">ousando</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">in</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">ferir</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> que</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">o Ocidente </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">é</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> superior e civilizado em comparação com o </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">“eles”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> "bárbaro</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">" e "primitivo</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">". </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">É uma representação</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> simplista e distorcida</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">é prejudicial tanto para os povos </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">europeus como para os povos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> d</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e geografias diferentes. </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Inibe </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a necessária</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> compreensão e cooperação entre os povos.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{194}" paraid="856260826" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"></span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{3621cf7f-4bad-4913-bde2-e0b92a6ae896}{171}" paraid="1532283578" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span>Os meios de comunicação </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">social </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">desempenham um papel fundamental na construção da</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> narrativa</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> sobre outras culturas e sociedades. Infelizmente, muitas vezes, essa</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> narrativa</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">são</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> hegemonizada</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">s</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> pelos valores ocidentais, em detrimento das culturas e sociedades não ocidentais.</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Os órgãos de comunicação social, muitas vezes, apresentam uma imagem estereotipada e distorcida de outras culturas e sociedades. </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">Isso </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">contribui para a imergência </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">de valores radicalizados </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">(extrema-direita) </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">sobre “nós” </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">e para </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">discriminação</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> d</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">a</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> diversidade cultural </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">em “nós” existente. </span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{224}" paraid="1669859505" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"></span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{228}" paraid="1958895856" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"><span> </span>Em conclusão, a hegemonia dos valores ocidentais</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, “nós”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">, </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">frequentemente usados por líderes políticos, comentadores e pelos meios de comunicação social para justificar a necessidade de uma resposta forte e unificada à agressão “deles”</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">é um problema sério que impede a compreensão mútua e a cooperação entre culturas e sociedades. </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">A democracia </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">remete-nos </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">para a necessidade de estarmos mais atentos</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> não apenas </span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;">à</span><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> diversidade cultural, mas também contribuirá para uma compreensão mais justa e precisa do mundo em que vivemos.</span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{234}" paraid="1611521896" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"></span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; margin: 0px; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: start; user-select: text;"><p class="Paragraph SCXW186129491 BCX8" paraeid="{b6ae1ebe-80e7-4776-87de-52a3c05604e4}{238}" paraid="1017954805" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; background-color: transparent; color: windowtext; font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; user-select: text; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW186129491 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; font-variant-ligatures: none !important; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW186129491 BCX8" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"></span></span><span class="EOP SCXW186129491 BCX8" data-ccp-props="{"201341983":0,"335551550":6,"335551620":6,"335559739":200,"335559740":276}" style="-webkit-tap-highlight-color: transparent; -webkit-user-drag: none; font-family: Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 18.4px; margin: 0px; padding: 0px; user-select: text;"> </span></p></div></div>Unknownnoreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-39512297432354561452023-03-24T15:21:00.003+00:002023-03-24T15:21:47.828+00:00<div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{162}" paraid="1919192446" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; font-size: 12px; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun BookmarkStart SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">O presidente do TPI (Tribunal Penal Internacional), atualmente o juiz polonês Piotr </span><span class="SpellingError SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">Hofmański</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">,</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> informou </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">que:</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></span></p><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{162}" paraid="1919192446" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; font-size: 12px; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><br /></span></span></p><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{162}" paraid="1919192446" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; color: black; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span style="font-size: 12pt; font-weight: bold;"> <span> </span></span><b>"</b>Crimes de transferência forçada de crianças para a Rússia são motivo da <span> <span> <span> <span> <span> </span></span></span></span></span></span></span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">ação</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> da justiça Internacional."</span></p><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{162}" paraid="1919192446" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; font-size: 12px; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559685":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{184}" paraid="1016288097" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{188}" paraid="1714769473" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRiKC4W-1r_LlKdF1orjQW4PFmhP3Yxeu5SHhaddjxOI_G0kn3gCvn1X1kGAzFj61itD2KRx_Diwk7fl3mlBgU-qPHDfZ3h24LFiB70KspFxWWYmOwasW3rH2iM2dd4w3AvTk-x6ezqvPYc04o5SffXCszpvc_Y79qAY5qrpmh50soCOIV2A/s905/IMG_3808%202.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="591" data-original-width="905" height="131" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRiKC4W-1r_LlKdF1orjQW4PFmhP3Yxeu5SHhaddjxOI_G0kn3gCvn1X1kGAzFj61itD2KRx_Diwk7fl3mlBgU-qPHDfZ3h24LFiB70KspFxWWYmOwasW3rH2iM2dd4w3AvTk-x6ezqvPYc04o5SffXCszpvc_Y79qAY5qrpmh50soCOIV2A/w200-h131/IMG_3808%202.jpg" width="200" /></a></div><span style="font-size: x-small;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun BookmarkStart BookmarkEnd SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{188}" paraid="1714769473" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span style="font-size: x-small;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun BookmarkStart BookmarkEnd SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><br /></span></span></span></p>“</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Sérgio Vieira da Silva, especialista em relações internacionais, analisa o mandado de captura internacional de Vladimir Putin. “Parece uma tragicomédia”, compara. E lembra que a Estados Unidos e a Ucrânia não são subscritores do Tribunal Penal Internacional.</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">” CNN (</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">18 de Março de 20230)</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559685":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></span><p></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{203}" paraid="454362969" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{207}" paraid="2123391732" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun BookmarkEnd SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Os critérios </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">dispares </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">do TIP no caso do</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">s crimes cometidos pelos Estados Unidos</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> no Afeganistão. </span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335559685":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{222}" paraid="1853806981" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335559685":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{226}" paraid="1136986282" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: center; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><b><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">TPI </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">(Tribunal Penal Internacional)</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">– EUA AME</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">A</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">ÇA </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">JUIZES COM </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">SANÇÕES CASO</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> INVESTIGUEM CIDADÃOS NACIONAIS OU ALIADOS</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":2,"335551620":2,"335559685":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></b></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{248}" paraid="1260365923" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px 0px 0px 47px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="none" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559685":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{1c119ac3-2f3a-48fa-b26c-3a1994a4797f}{252}" paraid="1645637340" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><br />As alegações que estão </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">a ser </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">investigadas pelo TPI incluem possíveis crimes de guerra e crimes contra a humanidade cometidos por soldados americanos e membros do serviço de inteligência dos Estados Unidos no Afeganistão</span></span><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 11pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 18.3458px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"> </span><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">(</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">2003 e 2014</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">)</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">, </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">n</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">um contexto de conflito armado.</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Entre as alegações</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">específicas que estão </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">a ser </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">investigadas, podemos citar:</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{33}" paraid="296208170" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{37}" paraid="1821398667" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT">Tortura e tratamento cruel:</span><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> As forças americanas são acusadas de torturar e maltratar prisioneiros detidos no Afeganistão, incluindo </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">o </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">uso de técnicas de interrogatório que seriam consideradas tortura, como afogamento simulado (</span><span class="SpellingError SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">waterboarding</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">), privação do sono e exposição a temperaturas extremas</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">;</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{55}" paraid="520778718" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{59}" paraid="2018839770" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Execuções </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">extra</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">j</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">udiciais</span></span><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">: Soldados americanos teriam matado civis afegãos sem qualquer </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">justificação</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">legal, casos</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> de execuções sumárias e assassinatos de prisioneiros</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">;</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{83}" paraid="1996539868" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{87}" paraid="1910175964" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT">Detenção ilegal</span><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">: Os Estados Unidos são acusados de manter prisioneiros detidos por longos </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">períodos</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> sem acusação ou julgamento justo, em condições que seriam consideradas desumanas e degradantes.</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{99}" paraid="1169488764" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{103}" paraid="1824511413" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT">Transferência ilegal de prisioneiros</span><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT">: Membros do serviço de inteligência americano teriam transferido prisioneiros para outros países, onde seriam submetidos a tortura e outros maus-tratos.</span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{111}" paraid="963318303" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{115}" paraid="407552000" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">É importante ressaltar que es</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">t</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">as são apenas algumas das alegações que </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">foram</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> investigadas pelo TPI e que ainda não houve nenhuma condenação ou acusação formal contra indivíduos ou autoridades dos Estados Unidos. A investigação do TPI</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">, passados todos estes anos, não foi concluída</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> e</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">, por isso, não foram </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">divulgados resultados mais concretos.</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{137}" paraid="424193753" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{141}" paraid="989364633" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Os Estados Unidos opuseram</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">-se</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">determina</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">n</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">te</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">mente</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">à investigação do TPI sobre possíveis crimes de guerra e crimes contra a humanidade cometidos por soldados americanos e membros do serviço de inteligência dos EUA no Afeganistão.</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{163}" paraid="1787866857" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{167}" paraid="1267925709" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT">O governo dos Estados Unidos argumentou que o TPI não tem jurisdição sobre ações de seus cidadãos fora do território americano, e que as investigações do tribunal podem ameaçar a soberania nacional dos EUA. Além disso, o governo americano afirmou que a investigação do TPI é politicamente motivada e representa uma tentativa de minar os esforços dos EUA para combater o terrorismo.</span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{173}" paraid="1642023517" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{177}" paraid="1312075289" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Em 2019, o governo dos Estados Unidos anunciou a revogação dos vistos de entrada para membros do TPI envolvidos na investigação, afirmando que eles não teriam permissão para entrar no país. Além disso, o então secretário de Estado dos EUA, Mike </span><span class="SpellingError SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">Pompeo</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">, disse que os EUA iriam tomar medidas adicionais para proteger </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">os </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">seus cidadãos </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">contra o que </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">designou de</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> "tentativas ilegítimas do TPI de subverter a justiça".</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{197}" paraid="1443350151" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{201}" paraid="134037533" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Em suma, os Estados Unidos opuseram</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">-se</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> à investigação do TPI sobre possíveis crimes de guerra e crimes contra a humanidade cometidos por soldados americanos no Afeganistão, alegando falta de jurisdição e motivação política do tribunal.</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{211}" paraid="1477456702" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{215}" paraid="639837518" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Quantas pessoas foram levadas à Justiça por cometer </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">atos de </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">torturas?</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{225}" paraid="760934250" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{229}" paraid="1696884276" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; text-indent: 47px; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Nenhuma. E o relatório não prevê revelar a identidade dos torturadores. De </span><span class="ContextualSpellingAndGrammarError SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">facto</span><span class="ContextualSpellingAndGrammarError SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">, não</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> foi possível</span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> entrevistar nenhum </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">soldado e/ou </span><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> agentes da CIA que fizeram parte da guerra suja de Bush. Ao chegar ao poder, o presidente Obama optou por virar a página. Hoje é pouco provável que haja consequências jurídicas.</span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6,"335559731":708}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW156417892 BCX8" paraeid="{08838e6c-f520-4620-9967-ea9f559b93c7}{247}" paraid="318689874" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW156417892 BCX8" data-contrast="auto" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW156417892 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW156417892 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" face="Calibri, Calibri_EmbeddedFont, Calibri_MSFontService, sans-serif" style="-webkit-user-drag: none; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-20510578905966398202023-03-09T18:25:00.001+00:002023-03-09T18:28:44.489+00:00<blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><p style="text-align: left;"><b><br />Geórgia Tbilisi</b></p></blockquote></blockquote></blockquote></blockquote></blockquote></blockquote><p style="text-align: left;"></p><div><div style="text-align: justify;"><b>A polémica “Lei dos agentes estrangeiros” é semelhante à que foi aprovada em 2012 na Rússia. para limitar a liberdade de imprensa - dizem alguns comentadores e jornais/jornalista/TVS.</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDLFrB3fXRDlIBQ1E6hHJ-RG5RR2UR_O_Evl9JQEf-6CKyvzSlgE0MWgzIZ5gkcOkuTvzZ5HfJ9xV8TMMi1E0duOfoiTTK49wpOjfmWvlnnpmhh3GIUNw2i-OLa9_cC1C5XrJjntyIMHHSsZA5ZibwyoZS4kDwddojZkt0SNtzNYa6qKbu7A/s1356/Captura%20de%20ecra%CC%83%202023-03-09,%20a%CC%80s%2016.58.12.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1248" data-original-width="1356" height="204" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDLFrB3fXRDlIBQ1E6hHJ-RG5RR2UR_O_Evl9JQEf-6CKyvzSlgE0MWgzIZ5gkcOkuTvzZ5HfJ9xV8TMMi1E0duOfoiTTK49wpOjfmWvlnnpmhh3GIUNw2i-OLa9_cC1C5XrJjntyIMHHSsZA5ZibwyoZS4kDwddojZkt0SNtzNYa6qKbu7A/w222-h204/Captura%20de%20ecra%CC%83%202023-03-09,%20a%CC%80s%2016.58.12.png" width="222" /></a></div><b>Vamos aos factos:</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A "Lei de agentes estrangeiros" foi promulgada pela primeira vez nos Estados Unidos em 1938, como uma emenda à Lei de Registro de Agentes Estrangeiros (Foreign Agents Registration Act - FARA), que foi aprovada originalmente em 1938 em resposta às atividades de propaganda nazi no país. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A FARA foi criada para garantir a transparência e a prestação de contas das atividades políticas e de propaganda realizadas por agentes estrangeiros nos Estados Unidos, segundo o poder político.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b><br /></b></div><div style="text-align: justify;"><b>A quem foi aplicada a lei?</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A Lei foi aplicada a Martin Luther King Jr. em 1963. Na época, o governo dos Estados Unidos utilizou a lei para controlar e desacreditar os líderes do movimento pelos direitos civis, o FBI sob a direção de J. Edgar Hoover realizou uma investigação sobre as atividades de L. King e a sua organização.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A aplicação da FARA a Martin Luther King Jr. foi controversa e muitos acreditam que foi uma tentativa de desacreditar o movimento pelos direitos civis. No entanto, a aplicação da lei a King acabou por demostrar a transparência e a responsabilidade de L. King e das suas atividades.</div><div style="text-align: justify;">\</div><div style="text-align: justify;">Além de Martin Luther King Jr., a FARA foi aplicada a outros líderes e organizações ao longo dos anos. Alguns exemplos incluem:</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Paul Manafort: o ex-gerente de campanha do presidente dos Estados Unidos Donald Trump foi condenado por violações da FARA em 2018 pelas suas atividades de lobby em nome do governo da Ucrânia.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Tony Podesta: o influente lobista de Washington e irmão do ex-chefe de gabinete do presidente Bill Clinton, John Podesta, registou-se como agente estrangeiro em 2017 depois de ter sido acusado de violar a FARA por causa das suas atividades de lobby em nome de uma empresa ucraniana.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Estes são apenas alguns dos muitos exemplos de como a FARA foi aplicada a líderes e organizações que violaram as suas disposições. E que foi instrumentalizada para controlar e desacreditar os líderes do movimento pelos direitos civis. </div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A lei também foi criticada por organizações de direitos humanos e grupos da sociedade civil, que argumentaram que ela foi usada, entre outros, para suprimir a liberdade de expressão e de associação do movimento cívico liderado por L. King.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A aplicação da lei tem sido objeto de críticas e controvérsias, mas a intenção por trás da FARA segundo os poderes instituídos é garantir a transparência e a prestação de contas das atividades de propaganda e influência política realizadas por agentes estrangeiros nos Estados Unidos.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b>A mesma Lei na Rússia:</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">A Rússia justificou, com os mesmos argumentos dos Estados Unidos, a promulgação da Lei de Agentes Estrangeiros com base na necessidade de proteger a soberania nacional e a transparência financeira das organizações envolvidas em atividades políticas. A Lei foi promulgada em 2012 num contexto de crescente tensão entre a Rússia e Estados Unidos.</div></div><br /><p></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-16412873562246434512023-03-09T16:20:00.003+00:002023-03-09T18:29:57.610+00:00<div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{bb34a9e6-f448-4bb9-ab46-186740dd5ef4}{165}" paraid="1635932353" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: center; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle-defn="{"ObjectId":"4ea63a83-8f57-4998-aac3-c2da15092fcc|5","ClassId":1073872969,"Properties":[469775450,"p1",201340122,"2",134233614,"true",469778129,"p1",335572020,"1",201342448,"3",469777841,".AppleSystemUIFont",469777842,"Times New Roman",469777843,"",469777844,".AppleSystemUIFont",469769226,".AppleSystemUIFont,Times New Roman",268442635,"24",469778324,"Normal"]}" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">“</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Era fundamental que a praça do império muda</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">sse</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> de nome</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">”</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":2,"335551620":2}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{bb34a9e6-f448-4bb9-ab46-186740dd5ef4}{181}" paraid="544357098" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: center; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun MacChromeBold SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; font-weight: bold; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":2,"335551620":2}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{bb34a9e6-f448-4bb9-ab46-186740dd5ef4}{185}" paraid="131773887" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: center; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT">Proposta de Beatriz Gomes Dias no jornal publico de Hoje </span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":2,"335551620":2}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{bb34a9e6-f448-4bb9-ab46-186740dd5ef4}{191}" paraid="553382789" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: center; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">(sábado </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">04 de Março de 2023)</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":2,"335551620":2,"335559685":0}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{bb34a9e6-f448-4bb9-ab46-186740dd5ef4}{199}" paraid="1265276874" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: left; widows: 2;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqdOR8BLEWfC45TWy1hmKQLgH4FvSUjEAlOTWI1iPOQsCLl2H_MbeOcnlmzR8QB241uZUivdMBh4xHWUf-h13EDqhlwvMRqYErJa1WNZ4AtPrgL_qRa44SRfFbYoVnlu3w3CT1t0-Z2GCpvxKeZ9-w4iWM94Th9vf1SlMdDxigWRuouO5kcw/s1452/Captura%20de%20ecra%CC%83%202023-03-09,%20a%CC%80s%2016.24.29.png" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1452" data-original-width="1220" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqdOR8BLEWfC45TWy1hmKQLgH4FvSUjEAlOTWI1iPOQsCLl2H_MbeOcnlmzR8QB241uZUivdMBh4xHWUf-h13EDqhlwvMRqYErJa1WNZ4AtPrgL_qRa44SRfFbYoVnlu3w3CT1t0-Z2GCpvxKeZ9-w4iWM94Th9vf1SlMdDxigWRuouO5kcw/w168-h200/Captura%20de%20ecra%CC%83%202023-03-09,%20a%CC%80s%2016.24.29.png" width="168" /></a><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{bb34a9e6-f448-4bb9-ab46-186740dd5ef4}{203}" paraid="564413519" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>A</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">o longo da história, muitas culturas e grupos étnicos foram forçados a adaptar</span></span><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: left;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">-se</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> às tradições e crenças dos conquistadores </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">e</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">/</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">ou colonizadores. Os judeus foram um exemplo disso, quando muitos foram cristianizados à força ou sofreram perseguição por </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">causa da </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">sua religião. As mesquitas foram destruídas e substituídas por igrejas como parte do processo de conversão dos muçulmanos.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: left;"> </span><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: left;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">Os escravos, foram batizados para receber nomes cristãos como parte do processo de assimilação à cultura dominante. Da mesma forma, os ciganos foram frequentemente tratados como pessoas de segunda classe e foram forçados a adaptar</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">-se</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> aos costumes e tradições da sociedade dominante.<span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: left;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; text-align: left; widows: 2;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" color="rgba(0, 0, 0, 0.847)" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">As mulheres foram frequentemente subjugadas e limitadas </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">nos </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">seus papéis sociais, sendo consideradas principalmente como mães e cuidadoras. No entanto, as lutas feministas ao longo do tempo ajudaram a mudar essa </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">perceção</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> e a abrir caminho para </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">uma </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">progressiva igualdade</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> de </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">género</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" color="rgba(0, 0, 0, 0.847)" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px; text-align: justify; white-space: pre-wrap;"> </span></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{12}" paraid="133580251" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{16}" paraid="232951819" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>Hoje em dia, a sociedade está cada vez mais consciente da importância da inclusão e da valorização da diversidade cultural. Isso reflete</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">-se em</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> iniciativas como a substituição de nomes de ruas que homenageiam figuras históricas controversas ou perpetuam estereótipos prejudiciais. </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">A</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">s cidades estão </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">a</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> escolher nomes que reflitam a diversidade e a inclusão da população atual.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{34}" paraid="1203549002" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{38}" paraid="863272109" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>Embora ainda haja muito a ser feito para garantir a igualdade e a justiça social em todas as áreas da sociedade, é </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">encorajador</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> ver que as pessoas estão cada vez mais conscientes e comprometidas em promover a diversidade e a inclusão </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">nas</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> suas comunidades.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{52}" paraid="694706881" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{56}" paraid="1965349925" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>Embora a mudança de nomes de ruas seja uma tendência recente, é verdade que a história está repleta de exemplos de grupos minoritários </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">que </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">foram</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> forçados a adaptar</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">-se</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> à cultura dominante.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{72}" paraid="572419368" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{76}" paraid="72243404" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>No entanto, a grande diferença é que hoje </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">procura</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">mos</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> ativamente valorizar a diversidade cultural e promover a inclusão</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">invés </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">de </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">continuar a</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> impor</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">a cultura dominante sobre as minorias.</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> A substituição</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">d</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">os nomes de ruas são </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">uma tentativa</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> de resposta as </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">necessárias mudanças</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> de mentalidade, mostrando que estamos dispostos a </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">(</span><span class="SpellingError SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">re</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">)</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">conhecer o passado e trabalhar para criar um futuro mais inclusivo e igualitário.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{124}" paraid="1286686106" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{128}" paraid="594090079" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>Mas</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">, é importante destacar que as mudanças </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">d</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">os nomes de ruas não são uma solução mágica para resolver os problemas históricos de exclusão e opressão. </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">É necessário continuar a lutar e trabalhar </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">para promover a justiça social e garantir que todas as pessoas sejam </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">igualmente </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">valorizadas e respeitadas</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{148}" paraid="1124728843" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{152}" paraid="108297386" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>De </span><span class="ContextualSpellingAndGrammarError SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; background-image: url(""); background-position: left bottom; background-repeat: repeat no-repeat; border-bottom-color: transparent; border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; margin: 0px; padding: 0px;">facto</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">, substituir nomes de ruas </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">não é diferente do que sempre se fez</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> e que narr</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">ei</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> na parte inicial deste texto</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> e</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">pode ser interpretado como uma forma de apagar ou </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">destruir a história</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">. Por isso considero que </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">se deve explicar e colocar</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> documentação adequada sobre as razões originais dos nomes e o contexto histórico em que foram escolhidos.</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> Acabemos com</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">a cultura de </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">substituir o</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">“</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">ve</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">lho</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">e dominante</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">”</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">pelo “novo dominante”.</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"134233117":true,"134233118":true,"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{208}" paraid="1038040775" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{212}" paraid="1038282566" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{216}" paraid="361968832" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="none" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-alternates: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-numeric: normal; font-variant-position: normal; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>Não é necessário destruir as peças de arte, edifícios ou outras estruturas históricas que contêm representações de pessoas escravizadas ou foram construídos por mão-de-obra </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">operária</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> explorada. Esses objetos e locais são parte da história e da cultura humanas e podem ser usados como oportunidades para aprender e educar sobre as injustiças do passado.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{226}" paraid="1437552175" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="none" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-alternates: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-numeric: normal; font-variant-position: normal; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{4bf07a4a-65cc-4f79-a989-39ba1f5695e8}{230}" paraid="475346336" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="none" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-alternates: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-numeric: normal; font-variant-position: normal; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>No entanto, é importante contextualizar essas representações e estruturas, informando sobre a história da escravidão e da exploração para que sejam compreendidas </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">na</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> sua totalidade e não romantizadas. Podemos também adicionar informações explicativas sobre a mão-de-obra </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">operária</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">explorada que constru</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">iu</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> vilas, cidades e outros locais, a fim de conscien</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">cializar</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> as pessoas sobre as desigualdades sociais e econ</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">ó</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">micas que historicamente ocorreram.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{e9a333d3-fdec-444d-b8b3-be5bb8a6e5c2}{3}" paraid="863907305" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="none" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-alternates: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-numeric: normal; font-variant-position: normal; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; color: black; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{e9a333d3-fdec-444d-b8b3-be5bb8a6e5c2}{7}" paraid="947403494" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span> </span>Nesse sentido, uma alternativa interessante seria manter os nomes originais das ruas, mas incluir lápides alusivas e explicativas, fornecendo informações adicionais sobre a história e o contexto em que foram escolhidos. Isso permitiria que as pessoas aprendessem mais sobre a história local e sua diversidade cultural, sem apagar o passado.</span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{e9a333d3-fdec-444d-b8b3-be5bb8a6e5c2}{13}" paraid="2004378852" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"></span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div><div class="OutlineElement Ltr SCXW25279234 BCX8" style="-webkit-user-drag: none; background-color: white; clear: both; cursor: text; direction: ltr; font-family: "Segoe UI", "Segoe UI Web", Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 12px; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; overflow: visible; padding: 0px; position: relative; widows: 2;"><p class="Paragraph SCXW25279234 BCX8" paraeid="{e9a333d3-fdec-444d-b8b3-be5bb8a6e5c2}{17}" paraid="1554764715" style="-webkit-user-drag: none; color: rgba(0, 0, 0, 0.847); font-kerning: none; margin: 0px; overflow-wrap: break-word; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="TextRun SCXW25279234 BCX8" data-contrast="auto" lang="PT-PT" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; font-variant-ligatures: none; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;" xml:lang="PT-PT"><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"><span> </span>É importante lembrar que a história não é estática e está sempre em evolução. Ao mesmo tempo, a preservação da memória coletiva é fundamental para compreendermos o presente e plane</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">armos</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> o futuro. Portanto, a inclusão de informações explicativas sobre os nomes das ruas pode ser uma solução viável para conciliar a preservação da história com a promoção da diversidade e da inclusão</span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;"> </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">independentemente </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">da </span><span class="NormalTextRun SCXW25279234 BCX8" data-ccp-parastyle="p1" style="-webkit-user-drag: none; margin: 0px; padding: 0px;">sua origem ou identidade.</span></span><span class="EOP SCXW25279234 BCX8" data-ccp-props="{"335551550":6,"335551620":6}" style="-webkit-user-drag: none; font-family: "Times New Roman", "Times New Roman_EmbeddedFont", "Times New Roman_MSFontService", serif; font-size: 12pt; line-height: 20.5042px; margin: 0px; padding: 0px;"> </span></p></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-2002056204402935252021-06-07T14:58:00.004+01:002021-06-17T15:51:16.560+01:00Eichmann em Jerusalém - Um relato sobre a banalidade do mal - Hannah Arendt<p style="text-align: center;"><b><span style="color: #cc0000; font-family: georgia; font-size: medium;"> Eichmann em Jerusalém</span></b></p><p style="text-align: center;"><b><span style="color: #cc0000; font-family: georgia; font-size: medium;">Um relato sobre a banalidade do mal</span></b></p><p style="text-align: center;"><b><span style="color: #cc0000; font-family: georgia; font-size: medium;">Hannah Arendt</span></b></p><p style="text-align: justify;"><br /></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-N-iJvPanSrs/YL4inor6OMI/AAAAAAAAMpM/JfcQPpqWJO0-nlY3FX9hJRHvv0Zzfe25gCLcBGAsYHQ/s822/foto%2Bjulgamento%2BEichmann.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="578" data-original-width="822" height="141" src="https://1.bp.blogspot.com/-N-iJvPanSrs/YL4inor6OMI/AAAAAAAAMpM/JfcQPpqWJO0-nlY3FX9hJRHvv0Zzfe25gCLcBGAsYHQ/w200-h141/foto%2Bjulgamento%2BEichmann.jpg" width="200" /></a></div><br /></div><br /><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">A imprensa internacional noticiou em Maio de 1960 a captura do ex-oficial nazi Otto Adolfo Eichmann, num subúrbio da cidade de Buenos Aires, na argentina. Adolfo Eichmann foi raptado pelos serviços secretos de Israel e levado para Jerusalém para ser julgado na Casa da Justiça (“Beth Hamishpath”): pelos crimes praticados durante a Segunda Grande Guerra Mundial, sobretudo por estar implicado na organização da “Solução Final.</span></div><p></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">A cobertura do julgamento foi efetuada por diferentes meios de comunicação internacionais. Em representação da Revista New Yorker esteve Hannah Arendt. A cobertura deste julgamento despertou uma acesa discussão entre jornalista e académicos. As reportagens de Arendt para o New Yorker surpreenderam a comunidade intelectual que se dividiu entre acusadores e defensores das suas opiniões sobre o julgamento e os crimes cometidos pelos nazis durante o conflito. Alguns, sobretudo judeus, transformaram-na num alvo a abater. Arendt nas suas reportagens mostra que ao contrário de vilões e vítimas, neste julgamento existiam pessoas comuns que sobreviveram à sangrenta Segunda Guerra Mundial. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">As reportagens de Hannah Arendt e o livro que viria a publicar mais tarde (maio de 1963), acerca do julgamento de Adolf Eichmann, permanecem atuais e, por isso, nos convoca para a necessária reflexão, como observaremos. </span></p><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-SzpMkMIVWg0/YL4iner4GqI/AAAAAAAAMpQ/ZWe5OP0tbqgMQNeuyxj1oIKc--33F7DJQCPcBGAYYCw/s279/Hanna%2Bfoto.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><img border="0" data-original-height="176" data-original-width="279" height="126" src="https://1.bp.blogspot.com/-SzpMkMIVWg0/YL4iner4GqI/AAAAAAAAMpQ/ZWe5OP0tbqgMQNeuyxj1oIKc--33F7DJQCPcBGAYYCw/w200-h126/Hanna%2Bfoto.jpg" width="200" /></span></a></div><span style="font-size: large;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Arendt relata, nas reportagens que fez para o New Yorker, que na primeira semana do julgamento de Eichmann, este já tinha sido sentenciado e culpabilizado pelos correspondentes dos jornais presentes, e pela opinião pública em geral. Este julgamento provocou uma grande discussão sobre a ética e o jornalismo. Discussão que se mantêm na atualidade. </div></span><p></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">O julgamento direcionou a atenção dos mass media para a necessária discussão sobre a bestialidade dos crimes do regime nazi durante a Segunda Guerra Mundial. O julgamento de Eichmann voltou a centrar as atrocidades do regime nazi na agenda política. Diferentes narrativas espoletaram. A da Hannah Arendt com uma leitura critica e incisiva, e outras com perceções mais emocionais, como foi, entre outras, o caso da do Comité Judaico Americano. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"> <span style="white-space: pre;"> </span>O julgamento transformou-se num espectáculo que emergiu como consequência da paixão do promotor pela teatralidade. Esta teatralização do julgamento, segundo Arendt, decorria dos interesses do primeiro-ministro David Ben-Gurion. “A lógica do julgamento de Eichmann, conforme concebido por Ben-Gurion, com ênfase em questões gerais, em detrimento de subtilezas legais, exigiria a exposição da cumplicidade de todos os funcionários e autoridades alemães na Solução Final” (Arendt, 2013, p. 29). Ben-Guiron era o diretor de cena deste processo. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Este julgamento, para Ben-Gurion, mostraria o que era viver entre não-judeus, e convencê-los-ia de que só em Israel um judeu teria segurança e poderia viver com honra (Arend, 2013, p. 18). Mas Hannah Arendt não se intimidou e não condescendeu fazendo uma das afirmações mais polémicas e inovadoras em termos (in)formativos da sua carreira: a cooperação das organizações judaicas com o nazismo. “Era Realpolitik sem tons maquiavélicos, e seus perigos vieram à luz anos depois, quando eclodiu a guerra, quando esses contactos diários entre as organizações judaicas e a burocracia nazi tornaram tão fácil para os funcionários judeus atravessar o abismo entre ajudar os judeus a escapar ou ajudar os nazis a deportá-los.)” (Arendt, 2013, p. 21)</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Os judeus que muito contribuiriam para a construção da história de Eichmann, e dela fazer algo de verosímil, eram os sionistas com que o ex-oficial estabeleceu ligações nos seus primeiros tempos de serviço na inteligência do partido nazi. O sucesso dos nazis deve-se muito a este grupo que foi capaz de promover campanhas apoiadas por judeus influentes, que inclusive estimulavam o uso da estrela que os identificava mesmo antes da sua obrigatoriedade. Para este grupo de judeus a ascensão de Hitler trazia vantagens e uma atmosfera de vitória em relação aos (judeus) assimilacionistas que pretendiam viver na Europa, como Europeus. </span></p><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-yqAFCHhO0zY/YL4injiIhfI/AAAAAAAAMpU/F9nOMdg5IDclag15kmayzR_mCxqZRngjwCPcBGAYYCw/s282/Eichmann%2Bfoto.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><img border="0" data-original-height="177" data-original-width="282" src="https://1.bp.blogspot.com/-yqAFCHhO0zY/YL4injiIhfI/AAAAAAAAMpU/F9nOMdg5IDclag15kmayzR_mCxqZRngjwCPcBGAYYCw/s0/Eichmann%2Bfoto.jpg" /></span></a></div><p></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br />A cooperação deles era “evidentemente a pedra angular” de tudo o que fazia. Não fosse a ajuda judaica no trabalho administrativo e policial - agrupamento de judeus em Berlim -, feito inteiramente pela polícia judaica teria acorrido o caos absoluto. Não há dúvida de que, sem a cooperação das vítimas, tudo seria diferente. Esta ajuda permitiu nas palavras de Eichmann salvar “o melhor material biológico” (Arendt, 2013, p. 54). Arendt conclui: para o judeu, o papel desempenhado pelos líderes judeus na destruição do seu próprio povo é, sem dúvida, um dos capítulos mais sombrio de toda a sua história de sombras (Arendt, 2013, p. 134). Arendt refere que os documentos sobre os quais se apoiam as suas reportagens denunciam o trabalho de funcionários judeus que desempenhavam funções que iam da compilação de listas sobre outros judeus e seus bens, até ao comércio das estrelas amarelas (Arendt, 2013, p. 134/35). </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Foram responsáveis pelo salvamento de alguns dos seus, mas apenas daqueles que julgavam importantes, “os judeus menos “famosos” eram constantemente sacrificados”. Arendt constrói uma analogia assaz interessante: estes judeus sentiam-se como capitães, que para salvar o navio do naufrágio, atiravam ao mar parte da sua preciosa carga. Com cem vítimas salvavam mil, com mil salvavam 10 mil (Arend, 2013, p. 144/45). </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Em Amesterdão assim como em Varsóvia, em Berlim como em Budapeste, os funcionários judeus mereciam toda a confiança ao compilar as listas das pessoas e das suas propriedades, ao reterem o dinheiro dos deportados para abaterem as despesas da sua deportação e extermínio, ao controlarem os apartamentos vazios, ao suprirem forças policiais para ajudarem a prender os judeus e conduzirem-nos aos comboios, e até, num último gesto, ao entregarem os bens da comunidade judaica em ordem para o confisco final (Arendt, 2013, p. 134).</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Para os Conselho de Judeus existiam “princípios sagrados” que ajudavam a selecionar os judeus para a salvação e esses princípios centravam-se nos “judeus mais importantes”. A “carga era aliviada” com os judeus debaixo e proteção dos judeus de cima, i.e., eram selecionados para salvação os judeus mais importantes e esta responsabilidade era outorgada, pelos nazis, aos Conselhos Judaicos que elaboravam “listas de transportes” com “a idade, sexo, profissão e país de origem”. A aceitação de categorias privilegiadas, entre outras funções de colaboração com os nazis, foi o começo do colapso da respeitável sociedade judaica.</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">A culpa de Eichmann provinha da sua obediência. E a sua obediência levou-o à condenação à morte. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">As irregularidades e anomalias do julgamento de Eichmann em Jerusalém foram imensas e de grande complexidade legal. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Hannah Arendt, filósofa alemã de origem judaica, e Heinrich Blücher, recém-casados, foram capturados e enviados para o campo de concentração em 1940. Após a sua fuga do campo de concentração de Gurs, Hannah relata a situação desumana em que viviam os presos: violações, brutalidade, fome, imundície e medo fizeram parte da sua rotina durante os sete meses de confinamento forçado, na companhia de outras mulheres.</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Mas as suas reportagens fizeram emergir o que de pior existe nos seus opositores fanáticos. Foi considerada, por muitos, antissemita e acusada de nutrir ódio contra o seu próprio povo. Foi, igualmente, designada de Hannah Eichmann. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Este texto que tem como base o livro Eichmann em Jerusalém, um relato sobre a banalidade do mal, de Hannah Arendt, expõe-nos as seguintes e atuais problemáticas:</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">a) a maneira como, Eichmann foi retratado pelos <i>mass media</i> e consequente instrumentalização dos jornalistas pelo emergente poder israelita; </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">b) a importância de Hannah Arendt na luta e busca da verdade face à demanda israelita e pressão da opinião pública; </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">c) este foi um julgamento para condenar as atrocidades nazis contra os judeus, esquecendo outras vítimas, como é o caso dos ciganos, que foram, igualmente, perseguidos e que tiveram proporcionalmente tantas pessoas perseguidas, gaseadas e queimadas vivas quanto tiveram os judeus. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">c) este é um julgamento que descreve a imposição da estrela de David aos judeus, mas ignora os triângulos que identificavam outras vítimas dos nazis, como por exemplo: a) o triângulo castanho (imposto aos ciganos: rom ou Roma, sinti, calons ou calés); b) o triângulo vermelho (imposto aos dissidentes políticos: comunistas, sociais-democratas, anarquistas) e o triângulo rosa (imposto aos homossexuais), entre outros. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Sobre a segunda guerra mundial constatamos que existe uma campanha monopolista na imprensa, na televisão, no cinema, na rádio, nos teatros, na literatura, entre outros, que é favorável e contribui para o esclarecimento do que aconteceu aos judeus que foram vítimas das atrocidades e do horror nazi. O mesmo não se passa com as cumplicidades dos judeus que colaboraram com o regime nazi na matança do seu povo, como relata Hannah Arendt neste seu importantíssimo livro. A “carga era aliviada” com os judeus debaixo e proteção dos judeus de cima”, entrou no esquecimento geral, da mesma maneira que a colaboração dos principais países europeus com a ascensão e rearmamento da Alemanha nazi. Nem todos os alemães foram nazis, da mesma forma que nem todos os judeus foram vítimas. Nenhum indivíduo pode transportar uma culpa coletiva. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Neste julgamento fica claro que nada escapa aos reguladores da moral judaica, “puxam pelos galões”, mas, como demonstra Hannah Arendt estão desconectados da realidade. Ou será que não estão? Será que iniciaram aqui, com este julgamento e antes com a constituição do estado de Israel, uma “nova realidade”? </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">A história deve investigar e produzir conhecimento que nos permita pôr em causa os juízos estabelecidos. É necessário que a história, propriamente dita, seja critica, fundamentada em análises dos textos, na verificação dos testemunhos e que não admita “caiar” os factos ou manipulando-os de acordo com interesses estabelecidos. “O manipulador da “memória” tenta alcançar a visão total, mas a sua consciência não consegue captar de uma só vez mais do que sinais dos pequenos instantes. (Coelho, 2020, p. 14).</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">As verdades, quando não submetidas a permanentes questionamentos, podem perder o efeito da verdade pelo exagero da falsidade. Hannah Arendt não se intimidou com os seus delatores, e contra tudo e contra todos, muito nos ajudou a aproximarmo-nos da pluralidade de acontecimentos e atores que emergiram e se movimentaram, antes e após a Segunda Guerra Mundial. A publicação deste seu livro faz parte desse enorme contributo. </span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Bibliografia</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Arend, H. (2013). Eichmann em Jerusalém Um relato sobre a banalidade do mal. São Paulo, Brasil: Editora Schwarcz.</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Coelho, A. B. (2020). História e Oficiais da História . Lisboa: Caminho.</span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></p><p style="text-align: justify;"><br /></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-24967385379833376652020-06-06T13:46:00.004+01:002020-06-06T14:05:21.247+01:00A Mentira e o Mentiroso<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 141.6pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<b><span style="color: #222222; font-family: arial, sans-serif;"><br />
</span></b><b><i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "times new roman", serif; line-height: 150%;"><span style="font-size: x-small;"><span style="text-align: start;">“Quando ligo o rádio e ouço que, na América, os pretos são
linchados, digo que nos mentiram: Hitler não morreu; quando ligo o radio e ouço
que judeus são insultados, desprezados, massacrados, digo que nos mentiram:
Hitler não morreu; quando ligo enfim o rádio e ouço que na África o trabalho
forçado está instituído, legalizado, digo que, na verdade, nos mentiram: Hitler
não morreu</span>.”</span></span></i></b><b><i><span style="font-family: "times new roman", serif;"><o:p></o:p></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 318.6pt; text-indent: 35.4pt;">
<i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "times new roman", serif; font-size: 8pt; line-height: 150%;">Frantz Fanon</span></i><i><span style="color: #222222; font-family: "times new roman", serif; font-size: 8pt; line-height: 150%;"><br />
</span></i><i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "times new roman", serif; font-size: 5pt; line-height: 150%;">Pele Negra Máscaras Brancas Pele pág. 88</span></i><i><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 5pt; line-height: 150%;"><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 318.6pt; text-indent: 35.4pt;">
<i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "times new roman", serif; font-size: 5pt; line-height: 150%;"><br /></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 318.6pt; text-indent: 35.4pt;">
<i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "times new roman", serif; font-size: 5pt; line-height: 150%;"><br /></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Recebi do meu amigo,
J.S., um <i>e-mail</i> com dois anexos assaz
interessantes. Têm ambos um valor simbólico, muitíssimo importante, para mim:
um com o título “A Política”, por Rafael Bordalo Pinheiro, e o outro, intitulado
“De Relance”, é um texto de J. Alberto de Oliveira. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-BWv8oLfKnNk/XtuJg5_WafI/AAAAAAAAL4Q/9ZwW0iMHBhczhIcnbz9hn1DMcvjybdfBQCK4BGAsYHg/s428/Pinoquio.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="428" data-original-width="373" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-BWv8oLfKnNk/XtuJg5_WafI/AAAAAAAAL4Q/9ZwW0iMHBhczhIcnbz9hn1DMcvjybdfBQCK4BGAsYHg/w174-h200/Pinoquio.png" width="174" /></a></div>Rafael Bordalo
Pinheiro é uma figura da cultura nacional oitocentista. Viveu entre o final do
último quartel do século dezanove e o início do século XX. É um nome que está intrinsecamente
ligado, entre outros, à caricatura e ao humor. Foi, também, ilustrador,
jornalista e ceramista. Foi, na sua época, um paladino da crítica política. Foi
corrosivo, acutilante e sarcástico com todos os agentes políticos do seu
tempo. Manuel António Botas, meu trisavô, não escapou à sua crítica e às suas cáusticas
caricaturas. O meu trisavô foi, no seu tempo, o<i> inteligente</i> da praça de Toiros do Campo Pequeno e, por isso,
Bordalo Pinheiro o caricaturou, diversas vezes, nos jornais, sobretudo, nos tauromáquicos,
e nas revistas da época. A pesquisa que desenvolvi, no âmbito da minha tese de
doutoramento, proporcionou-me, através de Rafael Bordalo Pinheiro, o acesso a jornais
e revistas da época que escreviam e ou desenhavam Botas num traço cheio de
exageros e expressão grotesca ou jocosa. Bordalo Pinheiro caricaturava o <i>inteligente</i> Manuel António Botas no
camarote presidencial da Praça de Toiros do Campo Pequeno com a sua cartola. A
minha investigação propiciou-me, ainda, uma maior aproximação e um melhor
conhecimento da figura de Bordalo Pinheiro. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Não fiquei, pois, surpreendido
ao encontrar no <i>e-mail</i> do meu amigo
J.S. algumas caricaturas interessantíssimas de Rafael Bordalo Pinheiro. O meu
amigo J.S. sabe – por experiência, cooperação e auxílio generoso que me
concedeu no passado e que permanece no presente –, o quanto eu admiro e prezo
Rafael Bolado Pinheiro. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">O outro anexo ao <i>e-mail</i>, que contém o texto “De Relance”,
de J. Alberto de Oliveira, é uma “pequena maravilha”. Propicia-nos uma magnífica
sensação de deslumbramento e encanto; assombro, fascínio, pela qualidade da
escrita e do exposto e, sobretudo, pelo modo coerente da sua construção. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">O texto está estruturado
numa pergunta e numa resposta: «Sabeis o que significa ser ’puro de coração’»? –
«Puro de coração é não ser trafulha».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Ora, para o autor, o trafulha
é uma espécie de chico-esperto, matreiro (Datação: século XIII), intrujão
(Datação: 1881), farsante (Datação: século XVII), patife (Datação: 1608),
safado (datação: 1553), trapalhão (Datação: 1721), trampolineiro (Datação:
1858), trambiqueiro Datação: 1899), astuto (Datação; século XX), falcatrueiro
(Datação: século XV). Resumindo: é um
mentiroso em cada um dos vários sentidos que a palavra ou a frase representa de
acordo com um determinado contexto e / ou denominações históricas.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Numa
pesquisa rápida, no <i><span style="background: white;">Dicionário Eletrónico
Houaiss da língua Portuguesa, </span></i><span style="background: white;">encontrei a datação de algumas das palavras
utilizadas pelo autor do já citado texto </span>“De Relance” e verifiquei que
algumas destas palavras são usadas em períodos que decorrem entre o século XIII
e o século XX. Estas palavras parecem conter uma memória dos seus significados
anteriores.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Mas
será que existem significados intrínsecos, verdadeiros ou reais, à margem dos
contextos sociais, económicos, políticos, religiosos, étnicos, artísticos,
científicos, filosóficos, e alheios às mudanças da própria natureza? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Não,
não existem. As mudanças que se observam nas palavras e / ou na língua no decurso
do tempo coabitam com as transformações dos conceitos de vida de uma sociedade,
com a evolução que se vai operando a nível das artes, da filosofia, da ciência
e, até, com as lentas modificações da própria natureza.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Então,
é ou não possível afirmar que as palavras possuem significados cujo espectro
semântico vai para além dos que lhes são dados? As palavras são como <i>rótulos</i> que colocamos nas coisas?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">NIM?!
As palavras são <i>rótulos</i> que facilitam
a comunicação interpessoal, mas certas palavras mudam de significado ao longo
do tempo e nas diferentes culturas. Ao longo do seu decurso histórico, as
palavras e as línguas sofrem muitas transformações<a href="file:///C:/Users/cajo/Downloads/A%20Mentira%20e%20o%20Mentiroso%20(em%20constru%C3%A7%C3%A3o).docx#_edn1" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%;">[1]</span></span></span></a>: ajustam
os sons; reorganizam as formas ou as manifestações externas do pensamento ou
do sentimento; diversificam a disposição das palavras, a relação lógica das
frases entre si; o estilo e a linguagem; o do significado e do significante. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">A
história de uma língua, à semelhança do que acontece com a história da
humanidade, como referiu Michel Foucault, “não é uma duração: é uma
multiplicidade de tempos que se emaranham e se envolvem uns nos outros”. <a href="file:///C:/Users/cajo/Downloads/A%20Mentira%20e%20o%20Mentiroso%20(em%20constru%C3%A7%C3%A3o).docx#_edn2" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></a><span style="color: red;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">É,
pois, inútil a minha tarefa de descobrir os reais significados de cada uma das
palavras utilizadas no texto “De Relance”. Não é possível alcançar nenhuma
informação definitiva e legitimada. A língua está em constante transformação,
sofrendo modificações em diferentes contextos. A sociedade evolui e, com ela,
as palavras não só originam outras, como adquirem, igualmente, outros
significados. Subsistem palavras antigas que são, ainda, utilizadas por muitas
pessoas. Formas verbais que já caíram em desuso, mas que permanecem e conflituam,
por vezes, com outras. Mas elas existiram e fizeram parte da <i>uma norma padrão</i>. Podemos, então, dizer
que o <i>errado</i> de hoje foi o correto de
<i>ontem. </i>No entanto, uma reflexão
crítica acerca da experiência histórica e social das palavras levar-nos-á a refletir
sobre o conceito de <i>errado</i> e a percebermos
que algumas das palavras usadas por muitas pessoas e que são entendidas como <i>erradas</i> são, na verdade, expressões
antigas que pertenceram à <i>norma padrão </i>da
língua portuguesa, e ao seu léxico. Os tempos fizeram com que ingressassem a outros
tempos, caindo em desuso, i. e., tornaram-se em arcaísmos. Muitos falantes são
vítimas de preconceitos sociais e até de exclusão social por utilizarem
palavras que não estão de acordo com uso da <i>norma
padrão</i> da língua portuguesa. As palavras e as frases com códigos idênticos
podem fazer emergir diferentes significados. Para além da variação regional,
as línguas apresentam, igualmente, diferenças resultantes dos distintos grupos
sociais, do escalão etário, do meio sociocultural, e dos grupos profissionais
de pertença, entre outros. Daqui decorre a importância da escolarização e do ensino
obrigatório e universal da língua e da literatura portuguesas que facultam o acesso
à <i>norma padrão</i> e ao <i>código elaborado</i> em todos os níveis
linguísticos. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">O texto “De Relance”
transporta em si mesmo um conjunto referencial de palavras que, como em todos
nós, pulsa, agiganta-se, torna-se flexível, possui uma multiplicidade de cores,
expande-se e vive.</span><span style="color: #222222; font-family: arial, sans-serif;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 318.6pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0cm 283.2pt; text-indent: 35.4pt;">
<i><span style="color: #222222; font-family: "times new roman", serif; font-size: 7pt;">
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--></span></i><i><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 7pt;"><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Mas <i>a mentira e o mentiroso</i>, no belo texto a
que me refiro, transporta pressupostos e representações com consequências
sociais. A mentira é uma das <i>faces da
representação da persona</i> – uma variante da pluralidade das nossas
representações. Produz efeitos sociais. É, também, a exteriorização da
autonomia relativa que o sujeito tem, relativamente ao seu meio social. A
produção social da mentira é construtora de um <i>habitus</i>. Tal prática social, tão disseminada, não surge nem se
reproduz num vazio social. A mentira manifesta-se em todas as classes sociais. As
ações humanas que lhe subjazem não sucedem casualmente, ocorrem sustentadas em
esquemas de pensamentos e ações que preveem um série de conhecimentos,
perceções e hipóteses prévias que auxiliam na sua construção e formulação. É,
portanto, intencional. E isto é reconhecido em todo o tipo de mentiras, das
mais básicas às mais elaboradas e complexas. Quanto à dimensão moral das
mentiras, interessa explicitar que ela é produto de manifestos antagonismos
entre o indivíduo e o seu contexto social; entre atores com agendas próprias. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">A mentira é uma
prática social presente no quotidiano das nossas relações sociais e está
presente em toda a sociedade humana. É encarada como uma prática socialmente reprovável,
e contudo, é repetidamente usada, até mesmo por pessoas que, declaradamente, a desaprovam:<i> Quem mente não vem de boa gente</i>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-lsTQNFh1VDA/XtuKZPysj2I/AAAAAAAAL4Y/4PtjDzi42x48AiUcFNwiwPU_YXKxS8iLQCLcBGAsYHQ/s1600/O%2BDecl%25C3%25ADnio%2Bda%2BMentira.png" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="573" data-original-width="336" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-lsTQNFh1VDA/XtuKZPysj2I/AAAAAAAAL4Y/4PtjDzi42x48AiUcFNwiwPU_YXKxS8iLQCLcBGAsYHQ/s200/O%2BDecl%25C3%25ADnio%2Bda%2BMentira.png" style="cursor: move;" width="116" /></a><span style="font-family: "times new roman", serif;">Nada é dito acerca do
processo que leva uma mentira a ser contada. Assim sendo, não sabemos porque é
que “trafulha é uma palavra que se inspira no escuro”. Para compreender o
mentiroso e a mentira, é necessário sair do lugar em que foi colocado e
compreender o mentiroso e a mentira no âmbito da pluralidade de interações
sociais em que podem surgir. Desocultemos, pois, o enigma retirando o
mentiroso e a mentira do contexto amplificado em que o autor o colocou,
libertando-o, assim, das amarras que o edificaram. Então, a mentira e o
mentiroso, neste espaço de diversidade argumentativa, podem ser relacionados
com uma faísca que ateia um rastilho. O rastilho pode, consequentemente,
levantar explosões argumentativas, porém, quando a poeira assenta, a disputa
definha. Ora, o que desejo é abordar o <i>paradoxo
do mentiroso</i> como um desafio ao conhecimento, sobretudo, à coerência. Pretendo,
por isso, organizar um pensamento, uma asserção, ou argumento, que se declare
contraditório aos princípios básicos e gerais que costumam organizar o
pensamento humano, ou que desafie a opinião consabida, a crença correspondente
ao costume, à ordem normal, ao comummente partilhado, i.e., o paradoxo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<v:shapetype coordsize="21600,21600" filled="f" id="_x0000_t75" o:preferrelative="t" o:spt="75" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" stroked="f">
<v:stroke joinstyle="miter">
<v:formulas>
<v:f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0">
<v:f eqn="sum @0 1 0">
<v:f eqn="sum 0 0 @1">
<v:f eqn="prod @2 1 2">
<v:f eqn="prod @3 21600 pixelWidth">
<v:f eqn="prod @3 21600 pixelHeight">
<v:f eqn="sum @0 0 1">
<v:f eqn="prod @6 1 2">
<v:f eqn="prod @7 21600 pixelWidth">
<v:f eqn="sum @8 21600 0">
<v:f eqn="prod @7 21600 pixelHeight">
<v:f eqn="sum @10 21600 0">
</v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:formulas>
<v:path gradientshapeok="t" o:connecttype="rect" o:extrusionok="f">
<o:lock aspectratio="t" v:ext="edit">
</o:lock></v:path></v:stroke></v:shapetype><v:shape alt="O Declínio da Mentira" href="https://www.wook.pt/livro/o-declinio-da-mentira-oscar-wilde/16016116" id="Imagem_x0020_1" o:button="t" o:spid="_x0000_s1027" style="height: 71.5pt; left: 0px; margin-left: 326.45pt; margin-top: 2.15pt; position: absolute; text-align: left; visibility: visible; width: 41.5pt; z-index: -2;" type="#_x0000_t75" wrapcoords="-781 0 -781 21298 21860 21298 21860 0 -781 0">
<v:fill o:detectmouseclick="t">
<v:imagedata o:title="O Declínio da Mentira" src="file:///C:\Users\cajo\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.jpg">
<w:wrap type="tight">
</w:wrap></v:imagedata></v:fill></v:shape><v:shape alt="Falar Verdade a Mentir" id="Imagem_x0020_5" o:spid="_x0000_s1026" style="height: 71.5pt; left: 0px; margin-left: 377.95pt; margin-top: 2.15pt; position: absolute; text-align: left; visibility: visible; width: 46pt; z-index: -1;" type="#_x0000_t75" wrapcoords="-704 0 -704 21298 21835 21298 21835 0 -704 0">
<v:imagedata o:title="Falar Verdade a Mentir" src="file:///C:\Users\cajo\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image002.jpg">
<w:wrap type="tight">
</w:wrap></v:imagedata></v:shape><span style="font-family: "times new roman", serif;">Autores de
referência publicaram livros cuja temática se centra na figura do mentiroso e
da mentira. Dois exemplos: Óscar Wilde escreveu </span><i><span style="color: windowtext; font-family: "times new roman", serif; text-decoration-line: none;">O Declínio da
Mentira</span></i><span style="font-family: "times new roman", serif;"> e Almeida
Garrett escreveu a peça de teatro <i>Falar
Verdade a Mentir</i>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-gH7lsZcLJCA/XtuKMj_E4QI/AAAAAAAAL4U/qaYshGYHFbcjQExbQMgAUoFA1i6owgImwCLcBGAsYHQ/s1600/Falar%2BVerdade%2Ba%2BMentir.png" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="513" data-original-width="340" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-gH7lsZcLJCA/XtuKMj_E4QI/AAAAAAAAL4U/qaYshGYHFbcjQExbQMgAUoFA1i6owgImwCLcBGAsYHQ/s200/Falar%2BVerdade%2Ba%2BMentir.png" width="132" /></a><span style="font-family: "times new roman", serif;"> O mentiroso e a mentira desmascaram-se no
contexto da relação interpessoal. Os recursos utilizados pelo mentiroso para
contar as suas mentiras manifestam-se nos gestos comportamentais, nas
expressões faciais, na postura corporal e na entoação da voz. Ao mentir, o
mentiroso simula ideias, sentimentos e emoções. Mas se esta caracterização da
figura do mentiroso é parcialmente correta num determinado tempo histórico, não
o é, todavia, no nosso tempo. A instrumentalização dos <i>mass media</i> (a televisão, a rádio, a imprensa, etc.) e, sobretudo, a
Internet fez emergir uma <i>outra figura</i>
do mentiroso: sem o rosto e amarras, sem as expressões corporais que o
representavam. O mentiroso e a mentira exigem, agora, meios mais refinados para
serem descobertos. O polígrafo e (alguns) outros instrumentos assentes na <i>ciência dos dados</i> possibilitam desvendar
o <i>novo tipo de mentira e o mentiroso</i>.
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">As causas
neurobiológicas do comportamento mentiroso não serão, por motivos óbvios, aqui
debatidas, sobretudo os casos da mentira patológica, dos fenómenos criminosos,
como crimes de fraude, entre outros comparáveis. Esta é uma exclusão
problemática, eventualmente enganadora ou ingénua, pelo facto de a mentira e o
mentiroso produzirem efeitos sociais de diferentes graus e, ainda, porque existe
uma “escala da mentira” difícil de detetar, sendo, por isso, complicado
categorizar o que está excluído, ou não, desta abordagem. A mentira é comum, e
oculta as suas reais intenções: <i>Na boca
do mentiroso, o certo faz-se duvidoso</i>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Mas qual é a natureza
da mentira? Por que se mente?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Para obtermos
resposta(s) a estas duas perguntas, teremos de admitir a necessidade de seguir
um método que nos permita a deteção da mentira. Ora, os métodos para a
descoberta da mentira não são tão recentes quanto se possa pensar. Com efeito, há
muito que existem algumas práticas sociais: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">a) Na Idade Média, as
mentiras estavam diretamente relacionadas com as crenças mágicas e / ou
religiosas, e para se conseguir identificá-las, o (acusado) “mentiroso” poderia,
entre outras práticas, ser torturado até dizer a “verdade”, ou colocado dentro de
um saco e atirado para um lago: se se afundasse, seria considerado culpado, mas
se flutuasse, seria inocente. Este procedimento sucedia porque, segundo uma
crença cristã, o inocente teria a sua <i>boa
alma</i> e, por alguma intervenção divina, salvar-se-ia;</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">b) Os donos de
pessoas escravizadas consideravam-nas, entre o século XVI e XVIII, na Península
Ibérica, como “gente infame, inquietos, revoltosos, ladrões, e tendentes a
mentir aos seus amos”;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">c) Alguns dicionários
da língua portuguesa continuam a definir o cigano como <i>impostor</i>, i.e., <i>“aquele que demonstra ou pratica impostura; embusteiro;
que ou quem se aproveita da credulidade e da
ignorância de outrem para ludibriá-lo; mentiroso, hipócrita.”;<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<i><span style="font-family: "times new roman", serif;">d)
</span></i><span style="font-family: "times new roman", serif;">Um falsificador
de arte<i> </i>espera convencer o seu
público de que a “obra de arte” que pretende vender é de um artista consagrado.
No entanto, alguns artistas consagrados, eles próprios, criaram obras que são
cópias da arte grega. Muitas das ditas “restaurações” do nosso património
artístico e cultural (pinturas, castelos, tapeçarias, móveis, edifícios
centenários, etc.) são adulteradas e, nalguns casos, sem limites éticos no que à
trapaça diz respeito;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">e) Um prisioneiro
político, como foi o caso de alguns presos políticos portugueses, tenderiam a
mentir aos <i>esbirros da PIDE</i> para
preservarem um bem maior, a verdade. Calar ou mentir para não denunciar os seus
camaradas, a sua organização partidária, o objetivo da sua luta: a reposição
das mais amplas liberdades, a democracia, entre outras.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Estes exemplos são
convocados, de entre muitos outros, para esta discussão, a fim de ajudarem a
compreender e / ou a refutar algumas <i>ideias
universais</i> que se construíram relativamente ao mentiroso e à mentira. Para
conhecer e melhor compreender o comportamento do mentiroso, é, pois, necessário
analisar o contexto social, profissional e político ao qual o mentiroso foi ou
está exposto. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Existem, pois,
mentiras em <i>benefício próprio e mentiras
em benefício de outros</i>. Estas são comummente aceites como sendo
bem-intencionadas, pois são mentiras sociais com o objetivo, em muitos casos,
de proteger outras pessoas: um familiar, um amigo, por exemplo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Efetivamente, uma
pessoa pode mentir se se encontrar numa situação moralmente desconfortável, para
ocultar uma adversidade de cariz pessoal: o mentiroso inventa uma desculpa para
não ir a um jantar de amigos, quando a verdadeira razão é a falta de dinheiro. Neste
caso, recorre à <b><i>mentira por constrangimento</i></b>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">A mentira pode ser
dita, para causar <i>boa impressão</i>: tal
expediente é muito comum na construção identitária dos adolescentes. A
insegurança e a inexperiência levam, por vezes, o jovem adolescente a orgulhar-se
de que já fez o ainda não experimentado. O exagero e a invenção embelezam a
verdade com algumas informações falsas. As conquistas académicas, os <i>flirts</i>, os feitos desportivos ou
habilidades pessoais são, muitas vezes, adornados com mentiras para <b><i>causar
boa impressão</i></b>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Quando o mentiroso
inventa detalhes da sua vida pessoal respeitantes à sua saúde para obter
auxílio financeiro ou inclui dados falsos ao seu currículo, está a mentir <b><i>para
obter vantagens</i></b><i> pessoais. </i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><i><br /></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Uma pessoa falsifica
a contabilidade de uma empresa para pagar menos impostos, ou mente ao seu
cônjuge dizendo que estava num determinado lugar quando, na verdade, estava com
outra pessoa. Ora, em qualquer um destes dois exemplos a pessoa mente para
evitar uma punição, e isto pode(rá) acontecer quando a mentira é diretamente
proporcional às consequências associadas ao ato de ser apanhado a mentir. Existem,
neste caso, ainda que em graus diferentes de motivação, para evitar<b><i> uma
punição</i></b>. <i>A mentira tem pernas
curtas</i>, no entanto<b>. <o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><b><br /></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Nicolau Maquiavel, <i>no Príncipe</i>, deixa muito claro que subsiste
uma diferença entre moral praticada na nossa vida quotidiana e a moral que
circula nos meios políticos. As mentiras, para manterem o poder, são
processadas por “razões de Estado”. A <i>arte
da política</i> é proceder no sentido de conquistar os meios necessários para
implementação e cumprimento dos seus programas e ideias políticos. Neste caso,
a mentira metamorfoseia-se numa <i>virtude maquiavélica</i>.
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Chegados
aqui, poderíamos expressar a ideia de que existem dois tipos básicos de
mentiras: as mentiras <i>pró sociais</i> e
as mentiras <i>egoístas</i>, e cada uma
delas equilibra as contradições existentes entre o individual e o coletivo, i.e.,
entre o indivíduo e a sociedade. Mas o que assemelha um tipo de mentira ao
outro continua a ser o facto de ambas serem socialmente condenáveis. <i>A mentira só dura enquanto a verdade não
chega</i>.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div>
<!--[if !supportEndnotes]--><br clear="all" />
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="edn1">
<div class="MsoEndnoteText" style="line-height: 115%; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/Downloads/A%20Mentira%20e%20o%20Mentiroso%20(em%20constru%C3%A7%C3%A3o).docx#_ednref1" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[1]</span></span></span></span></a>
<i><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">in</span></i><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">
<i><span style="color: black;">Figueiredo, 1931. </span>Novo Dicionário da Língua Portuguesa<o:p></o:p></i></span></div>
</div>
<div id="edn2">
<div class="MsoEndnoteText" style="line-height: 115%; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/Downloads/A%20Mentira%20e%20o%20Mentiroso%20(em%20constru%C3%A7%C3%A3o).docx#_ednref2" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;"><span><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">
C<span>itado por Silva, 2008, p. 41.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="line-height: 115%; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="line-height: 115%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Bibliografia<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="line-height: 115%; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<!--[if supportFields]><span
style='font-size:9.0pt;line-height:115%;font-family:"Times New Roman","serif"'><span
style='mso-element:field-begin'></span><span
style='mso-spacerun:yes'> </span>BIBLIOGRAPHY<span style='mso-spacerun:yes'>
</span>\l 2070 <span style='mso-element:field-separator'></span></span><![endif]--><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;"><span>Banza, A. P., & Gonçalves, M. F. ( 2018). <i>Roteiro
de História da Língua Portuguesa.</i> Évora: Cátedra UNESCO, Universidade de
Évora.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Bezerra,
C. W., Leime, J. L., Matias, D. W., & Torro-Alves, N. (2015). <i>Mentira:
Aspectos Sociais e Neurobiológicos.</i> Universidade Federal da Paraíba:
Psicologia: Teoria e Pesquisa Jul-Set 2015, Vol. 31 n. 3, pp. 397-401.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Brito,
A. M. (2010). <i>Gramática: História, Teorias, Aplicações.</i> Porto: Fundação
Universidade do Porto – Faculdade de Letras.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Costa,
P. E. (2019). <i>Comportamento Verbal e não Verbal de Mentir e a Detecção de
Mentiras.</i> Universidade Estadual de Londrina.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Costa,
T. C., Nascimento, A. S., & Silva, R. d. (2017). <i>Variação e Mudança
Linguística: As Influências Histórica-Sociais no Espaço Geográfico.</i> Revista
do Curso de Graduação em Letras e do Programa de Pós-Graduação em Comunicação,
Linguagens e Cultura da Universidade da Amazónia.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Craig,
D. (2013). <i>Como Identificar um Mentirosos.</i> São Paulo: Editora Cultrix.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Figueiredo,
C. d. (1913). <i>Novo Diccionário da Língua Portuguesa.</i> <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Foucault,
M. (1972). <i>Arqueologia das Ciências e História dos Sistemas de Pensamento.</i>
Rio de Janeiro: Forense Universitária.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Gonçalves,
F. P. (2016). <i>Sobre palavras, seus usos e significados: o modelo normativo.</i>
São Paulo: Revista de Direito GV , V. 12 N. 1 | 188-216.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Mateus,
M. H. <i>A mudança da língua no tempo e no espaço.</i> Lisboa: ILTEC / FLUL.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Nicolau,
M. (2010). <i>O Príncipe e os Escritos Políticos.</i> São Paulo: Folha de São
Paulo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">Silva,
R. V. (2008). <i>Teorias da mudança linguisticas e a sua relação com a(s)
história(s) da(s) língua(s).</i> Brasil: Revista de Estudos Linguísticos da
Universidade do Porto - Vol. 3.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="line-height: 115%; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0Porto, Portugal41.1579438 -8.6291052999999991-5.2825835275588062 -78.941605299999992 87.59847112755881 61.6833947tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-88095015158417723032020-05-06T18:54:00.004+01:002020-06-04T17:30:19.978+01:00Regresso ao Passado: da peste Bubónica do Porto de 1899 ao Covid 19<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-variant: small-caps;"><span style="color: red;">Regresso ao Passado: da peste Bubónica<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn1" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><b><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[1]</span></b></span></span></a>
do Porto de 1899 ao Covid 19</span><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-variant: small-caps;"><br /></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-AUsP-D-_liM/XrLyBjbNI-I/AAAAAAAALxg/q1gJONcooSwo12BMgRqNyPi2tSWLYiNIQCLcBGAsYHQ/s1600/Anota%25C3%25A7%25C3%25A3o%2B2020-05-06%2B174442.png" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="634" data-original-width="606" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-AUsP-D-_liM/XrLyBjbNI-I/AAAAAAAALxg/q1gJONcooSwo12BMgRqNyPi2tSWLYiNIQCLcBGAsYHQ/s200/Anota%25C3%25A7%25C3%25A3o%2B2020-05-06%2B174442.png" width="190" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-indent: 0px;"><span style="font-size: xx-small;">Expresso/semanario/semanario2479-01-05-20</span></span></td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">A irrupção terá
começado no dia 4 de junho do ano de 1899, num dos bairros ribeirinhos mais
abrangidos pela indigência e privação das mais elementares condições de higiene
da cidade do Porto, a rua da Fonte Taurina. O responsável pela saúde do
município do Porto, Dr. Ricardo Jorge, tendo conhecimento do que estava a
acontecer de imediato se deslocou à dita rua e ali fez inspeção sanitária a
alguns prédios, com as já descritas deploráveis condições higiénicas. Encontrou um
adulto e dois menores em estado febril e com perturbações gastrointestinais.
Soube da existência de mais sete casos, sendo quatro fatais. As primeiras
vítimas foram, uns galegos carrejões<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn2" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></a> de
bordo, moradores na rua da Fonte Taurina, numa velha cangosta<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn3" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[3]</span></span></span></a>.
São os indivíduos que vivem em piores condições sanitárias os primeiros
atingidos pela peste. São estes, os que vivem nas piores condições sociais que
pagam o maior tributo a este flagelo.<o:p></o:p></span></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-Zw9uBWUhOpg/XrLwdwHC3bI/AAAAAAAALxY/dbKzYq87mFYX_J8ZZLswCEyT0h7UEx1GACLcBGAsYHQ/s1600/IMG_5458.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="427" data-original-width="1600" height="169" src="https://1.bp.blogspot.com/-Zw9uBWUhOpg/XrLwdwHC3bI/AAAAAAAALxY/dbKzYq87mFYX_J8ZZLswCEyT0h7UEx1GACLcBGAsYHQ/s640/IMG_5458.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Expresso/semanario/semanario2479-01-05-20</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /> Carlos Alberto da
Cunha Coelho, numa dissertação inaugural apresentada na Escola Médico-Cirúrgica
do Porto, no ano de 1900, expõe da seguinte forma alguns dos casos de peste
atestados no Porto no ano de 1899<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn4" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[4]</span></span></span></a>:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Um homem de 44 anos
de idade, casado, trolha, natural do lugar de S. Roque da Lameira, na freguesia de
Campanhã, conselho do Porto, e residente na travessa da Póvoa n.º 79, da freguesia do
Bonfim, Porto. Recolheu ao hospital do Senhor do Bonfim no dia 25 de outubro,
às 10 horas da noite. Teve alta em 15 de novembro de 1899, tendo estado doente
durante 24 dias. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Um jovem de 14 anos
de idade, solteiro, aprendiz de ourives, natural do Bonfim, Porto, e morador na
rua do Loureiro n.º 56, da freguesia da Sé. Entrou para o hospital do Senhor do
Bonfim em 26 de outubro. Em 16 de novembro, o doente fora considerado curado.
Outra jovem infetada da mesma idade, solteira, criada, residente na rua da
Carcereira n.º 25, Carvalhido, Porto, e natural de Luanda faleceu em 14 de
novembro de 1899.<o:p></o:p></span></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-0J3lDIJbRqE/XrLwd-US59I/AAAAAAAALxU/NbcE3QOvE0gfk9ET_0aPcUjkM4QflkMKACEwYBhgL/s1600/IMG_5459.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="418" data-original-width="1600" height="166" src="https://1.bp.blogspot.com/-0J3lDIJbRqE/XrLwd-US59I/AAAAAAAALxU/NbcE3QOvE0gfk9ET_0aPcUjkM4QflkMKACEwYBhgL/s640/IMG_5459.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: 12.8px;">Expresso/semanario/semanario2479-01-05-20</span></td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"> Um homem de nacionalidade espanhola, de 47 anos
de idade, carrejão de bordo e de armazéns do porto e morador na rua da Fonte Taurina
n.º 88. ausentou-se para ir à latrina, e como se demorasse, os companheiros
foram dar com ele já morto. Outro homem de 33 anos, igualmente espanhol, também
carrejão, morador nas Escadas das Verdades, ilha do Trinta, adoeceu no dia
seguinte ao funeral de um indivíduo, de quem era amigo e companheiro. Esteve no
hospital de Santo António onze dias. Nos dias anteriores à sua morte carregou
bacalhau para a casa Araújo. Outro espanhol morador na Fonte Taurina n.º 88 de
57 anos, locandeiro<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn5" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[5]</span></span></span></a>,
foi, igualmente, contagiado. O restabelecimento foi moroso. O contágio deixou-o
muito debilitado e incapaz para o trabalho.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Uma mulher portuguesa
de 26 anos, casada, moradora na rua Fonte Taurina n.º 84, grávida de alguns
meses, abortou e dois dias depois faleceu. Na véspera do seu falecimento, um
outro filho, de 6 meses, pereceu. Era uma criança débil e mal alimentada.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Um homem de nome Ham,
Anamita<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn6" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[6]</span></span></span></a>,
foi atacado de peste na noite de 18 para 19 de agosto. Morre subitamente às 6
horas, apesar do tratamento.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Uma mulher, casada,
com 21 anos de idade, foi atacada de peste no mesmo dia que seu marido, a 9 de
julho. Foi examinada, tratada e recuperada.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">O perigo espreitava e
a única medicação existente na altura era o <i>soro
Yersin</i>, produzido pelo Instituto Pasteur de Paris. Duzentos tubos deste
medicamento foram logo encomendados<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn7" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[7]</span></span></span></a>. <o:p></o:p></span></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-iDIOO0DfoU4/XrLwd0yNUxI/AAAAAAAALxQ/tJRFy6LhjpUuNyUbK_LSR5Iz_8KSCEPLQCEwYBhgL/s1600/IMG_5460.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="434" data-original-width="1600" height="171" src="https://1.bp.blogspot.com/-iDIOO0DfoU4/XrLwd0yNUxI/AAAAAAAALxQ/tJRFy6LhjpUuNyUbK_LSR5Iz_8KSCEPLQCEwYBhgL/s640/IMG_5460.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: 12.8px;">Expresso/semanario/semanario2479-01-05-20</span></td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif;"><span style="color: red;">As
medidas sanitárias </span><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">A primeira notícia
sobre a peste bubónica foi publicada no dia sete de julho pelo jornal <i>O Comércio do Porto</i>: relata, entre
outras coisas, que o Sr. Dr. Ricardo Jorge efetuou uma visita sanitária a
alguns prédios da rua Fonte Taurina e que mandou desinfetar os prédios e deu
instruções à direção clínica do Hospital Geral de Santo António para ser
facilitada a entrada dos enfermos no mesmo hospital <a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn8" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[8]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">É em nome e na defesa
do reino que são decretadas as necessárias medidas de isolamento contra a
peste, declararam as autoridades. O decreto aplicava medidas de limitação de
circulação de pessoas e mercadorias a partir do Porto. Os viajantes que
desejassem sair da cidade de comboio estavam obrigados a fazer uma inspeção
médica à partida e no destino. Teriam, igualmente, de viajar com uma guia
sanitária. As bagagens eram desinfetadas e as mercadorias só poderiam sair pelo
mar quando desinfetadas<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn9" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[9]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">O êxito destas medidas
de isolamento, determinadas contra a peste, estava dependente da adesão ou não da
população da cidade do Porto e, sobretudo, da capacidade das autoridades e das
condições existentes nos serviços sanitárias. Motivo, pelo qual, os jornais
foram considerados pelas autoridades sanitárias um meio privilegiado de
divulgar informação<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn10" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[10]</span></span></span></a>. Mas, a resistência emergiu e a ação dos médicos
e do restante pessoal de saúde foi dificultada. O desconhecimento, a ignorância
e má vontade das gentes do Porto complicaram, ainda mais, a já problemática
situação em que se vivia. A relação entre corpo e a doença, neste caso a peste,
originou a emergência de representações sociais sobre <span style="color: black;">aqueles
que se encontravam enfermos </span>que tornou difícil falar de uma sem mencionar
a outra. Rejeitando a existência de doentes com peste, nuns casos; não os
transportando ao hospital, noutros; ou obstaculizando as necessárias medidas de
desinfeção, as autoridades, para darem resposta ao surto epidémico, acabaram por
impor o “cerco à cidade do Porto”:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 70.8pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 150%;"> “Enquanto durar a epidemia da peste bubónica
na cidade do Porto, será interrompida a liberdade incondicional das suas
relações com o resto do reino por meio de um cordão sanitário, disposto pelo
modo mais ajustado à defesa sanitária contra a mesma epidemia, e com os postos
neutros necessários para o abastecimento daquela cidade”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn11" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">[11]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 70.8pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 150%;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif;">As
medidas sanitárias debaixo de crítica <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><i>O Comércio do Porto</i>
manifestou-se contra a cerca sanitária. <i>O Diário de Notícias</i> citou artigos de
médicos publicados em revistas científicas para considerar o cerco como algo
injustificado e em desuso. Fez referência a um artigo do Sr. Dr. Miguel
Bombarda<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn12" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[12]</span></span></span></a>,
publicado na <i>Medicina Contemporânea</i>,
para concluir que ‘os cordões sanitários não são já do nosso tempo”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn13" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[13]</span></span></span></a>.<b><span style="color: red;"> <o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif;">Miguel
Bombarda</span></b><span style="font-family: "times new roman" , serif;">, citado,
igualmente, pelo diário<i> O Comércio do Porto,</i> expõe:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 35.4pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 150%;">“Fundada e apoiada nas
mais ponderosas autoridades estrangeiras, nas resoluções dos congressos de
Veneza, Dresden, Roma e Viena, seguidas e acatadas por todas as nações, <b>ficou assente não só a ineficiência dos
cordões sanitários</b> e consequentes lazaretos, mas o perigo deles, a sua
influência nefasta na disseminação das epidemias”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn14" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[14]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 35.4pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 150%;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif;">Sampaio
Bruno<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn15" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><b><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[15]</span></b></span></span></a></span></b><span style="font-family: "times new roman" , serif;">, no </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 47.2px;"><i>Voz Públic</i></span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"><i>a</i>, escrevia que as
quarentenas eram “inúteis” e</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 35.4pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 150%;">“O Porto teve a peste, a fome e a guerra
quando do cerco homérico que experimentou; e a geração altaneira desse tempo
não tremia diante de micróbios, como não tremia debaixo da metralha. Se há
coisa hedionda agora, não é a peste infeta: é o medo infeto da peste”. E
acrescentava: <b>“Estas ideias de
isolamento são a calamidade mais espantosa.</b> […] Isolar o Porto, dadas as
relações económicas que o prendem particularmente às províncias do Norte,
implica decretar a miséria”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn16" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 115%;">[16]</span></span></span></a><span style="color: red;">.</span></span><br />
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 150%;"><span style="color: red;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 35.4pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 150%;"><span style="color: red;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 35.4pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 9pt; line-height: 150%;"> <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-1TWFYJHsfWU/XrLyV-p0AnI/AAAAAAAALxo/SvOYJnKS1G0jw96CaZ_UloVBVzKnEgKCwCLcBGAsYHQ/s1600/Anota%25C3%25A7%25C3%25A3o%2B2020-05-06%2B181011.png" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="477" data-original-width="608" height="156" src="https://1.bp.blogspot.com/-1TWFYJHsfWU/XrLyV-p0AnI/AAAAAAAALxo/SvOYJnKS1G0jw96CaZ_UloVBVzKnEgKCwCLcBGAsYHQ/s200/Anota%25C3%25A7%25C3%25A3o%2B2020-05-06%2B181011.png" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-indent: 0px;"><span style="font-size: xx-small;">Expresso/semanario/semanario2479-01-05-20</span></span></td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Os protestos fizeram-se
ouvir. Nos cafés, nas tabernas, nas leitarias, nas ruas a quarentena era motivo
de conversas e de apaixonadas discussões. A agitação provocada pelas medidas
governamentais fez circular muitas conversas e ideias que se centravam no medo
e em intenso desassossego. No Porto, por essa altura, existia muita gente,
alguns médicos, médicos de prestígio e autoridade, que não acreditavam na
pretensa peste. Não somente esses médicos se converteram/tornaram “especialistas” em
peste bubónica. Todos falavam sobre o surto e, como “</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 150%;">não é boa a fala que ninguém compreende”, todos falavam como “especialista[s]”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn17" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[17]</span></span></span></a>. </span><span style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 150%;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Os críticos do
isolamento tiveram na imprensa do Porto a “caixa-de-ressonância” das suas
opiniões, é um facto. Mas, a ação da imprensa estendeu-se muito para além das
opiniões de alguns críticos, associando-se aos esforços humanitários das elites
portuenses desassossegadas com as condições de higiene dos pobres. Reclamavam
habitações saudáveis e económicas para os pobres. Nas ilhas do Porto os
operários e os trabalhadores eventuais viviam sem o mínimo de condições de
higiene, dormiam nos mesmos colchões de palha, em quartos compartilhados, sem
água corrente ou saneamento básico. As ruas do centro histórico onde irrompeu a
peste conservavam o seu perfil medieval, com os dejetos despejados a céu aberto
e ruas sem saneamento. Estes esforços humanitários das elites portuenses
desassossegadas assentavam numa pretensão mais vasta: edificar uma linha
vermelha que não poderia ser transposta em nome da preservação sanitária<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn18" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[18]</span></span></span></a>.
Esta linha vermelha teria de passar pela melhoria das condições de vida das
pessoas pobres. Mas, esta ação de beneficência não surtiu os almejados efeitos
e as gentes mais desfavorecidas do Porto não beneficiaram de “habitações saudáveis e
económicas”. Pobres continuaram. As estatísticas de higiene do ano de 1950,
relativas às comodidades domésticas e das condições sanitárias das casas em
Portugal, eram, ainda, consideradas “calamitosas”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn19" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[19]</span></span></span></a>. <span style="color: red;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">A noção de saúde
reflete e diversifica-se de acordo com os contextos sociais, as condições
sanitárias que neles se viviam, as situações económicas, políticas e culturais. Isto
é, a saúde não é compreendida da mesma maneira por todas as sociedades,
comunidades, culturas e pessoas. O entendimento que dela existe depende da
época, do lugar e da classe social. Provém, ainda, de valores e opções individuais,
de perceções científicas, religiosas, filosóficas. O mesmo, aliás, poderá ser
dito em relação às doenças. O que é visto como doença resulta de uma enorme
pluralidade de conceções. Períodos da história existiram em que a fuga dos
escravos era considerada enfermidade mental: a drapetomania<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn20" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[20]</span></span></span></a>. A
terapia proposta para as pessoas que “sofriam deste mal” era o açoite. Ora,
quem sofria deste mal, a drapetomania ou desejo de fugir, eram as pessoas
negras escravizadas. A conceção de doença deve, por isso, ser compreendida
dentro do paradigma sociocultural em que se manifesta. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Mas, os obstáculos e
as dificuldades de aceitação do surto epidémico por parte da imprensa e da
população em geral não coibiram a Sociedade de Medicina e Cirurgia do Porto de
decidir, unanimemente, classificar o surto epidémico de peste bubónica. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Relata o jornal, <i>A Tarde</i>, que perante as manifestas desconfianças, o Sr. Dr. Câmara Pestana mandou
consultar o Instituto Pasteur de Paris sobre a natureza da bactéria que motivara os casos do Porto. Em resposta a esta solicitação, o Instituto Pasteur, em resposta à dita solicitação,
informara que se tratava da peste bubónica. Mesmo assim, alguns médicos
resistiram a aceitar esse diagnóstico e existia, entre a população, como ficou
comprovado, alguma repugnância em reconhecer o diagnóstico da peste bubónica. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Mas não eram,
unicamente, esses os obstáculos e as dificuldades de aceitação do surto
epidémico e das medidas de isolamento adotadas pelas autoridades contra a
peste, por parte da imprensa e da população em geral. Outro dos obstáculos
centrava-se na situação politica em que se deparava o reino. A malograda
tentativa de implantar a República no Porto, em 1891<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn21" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[21]</span></span></span></a>,
entre outros fatores políticos, contribuíam para a fragilidade das decisões tomadas contra a já referida peste bubónica. Embora o ataque a que foi sujeito tenha sido
violento, Ricardo Jorge permaneceu no combate à peste, durante os meses em que a
epidemia se propagou evitando que a mesma<span style="color: red;"> </span>ultrapassasse,
de forma substantiva, a malha urbana da cidade e se registassem não mais de que três centenas de casos<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn22" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[22]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Num cenário político
intranquilo e em constante mutação o Presidente da Câm ara do Porto anunciou a sua demissão, em protesto contra o cordão sanitário, e contra a ingerência do
governo central de Lisboa nos negócios da cidade. Embora com o apoio de muitos
dos médicos da cidade do Porto, o Dr. Ricardo Jorge acabou, também, por
solicitar a exoneração do exercício das suas funções e pedir a sua transferência para Lisboa<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn23" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[23]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Os “<i>opinion makers</i>” e “<i>opinion leaders</i>” que, então, tinham influência sobre a opinião
pública do reino assinalaram o seu lugar na história. Estiveram nas lutas que
marcaram a “erosão na confiança entre cidadãos e do lado oposto à solidariedade
como pilar das decisões”. Com as suas ações, o Dr. Ricardo Jorge não só minimizou
os riscos da pandemia, mas sobretudo, agiu no seu tempo, como um homem que pensou <i>fora da caixa</i>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Sem âncora no mar
revolto e sem as amarras do tempo, aproveitou a sua estadia em Lisboa para
entrar numa <i>janela do tempo</i> e
reconstituir os Serviços de Saúde Pública e o Regulamento Geral dos Serviços de
Saúde. No seu tempo, Ricardo Jorge atuou como um genuíno “agente transmissor” da mudança. <o:p></o:p></span><br />
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></b><span style="font-family: "times new roman" , serif;">Descrever, ainda que
resumidamente, o percurso de vida profissional de Ricardo de Almeida Jorge
(1858-1939) não é tarefa fácil. Foi um indivíduo multifacetado: médico, homem
de ciência e de cultura, higienista, ensaísta, crítico de arte, historiador da
medicina, político, entre outras atividades, que permanecendo, ainda hoje, uma referência não apenas no universo médico e científico, mas também noutras áreas do
saber em que participou e se distinguiu. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">O surto epidémico do
Porto de 1899 revelou-se um <i>campo de
estudo</i> importantíssimo, contribuindo para o advento dos mais modernos
métodos científicos da época. Comprovou, também, a competência profissional dos
médicos portugueses, entre eles, o Dr. Ricardo Jorge, que foram internacionalmente reconhecidos pela sua ação no combate à epidemia e elogiados em relatórios científicos
publicados designadamente pelos médicos espanhóis e franceses<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_edn24" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[24]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">A
peste negra ceifou muitas vidas e arruinou as economias e foi o<i> ventre que ajudou a expulsar do seu útero </i>o
renascimento; não tendo atingido as dimensões de
outras epidemias, </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 47.2px;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 47.2px;">o surto epidémico do Poro de 1899 extinguiu,</span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> também, muitas vidas e lesou a economia local. Essa
nociva pestilência obrigou as autoridades a refletir acerca das políticas de
saúde e, como resultado, propiciou a informação imprescindível para a reorganização
dos Serviços de Saúde Pública do reino.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">E
que contributo nos dará o atual surto epidémico da Covid-19?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"> Escreverei,
noutro momento, acerca da Covid-19. É uma das mais graves pandemias do <i>nosso tempo</i>. Obrigou a um confinamento
que perdurará para sempre. Será o confinamento que habitará dentro das nossas
cabeças. Mas existe algo que nos permite, desde já, afirmar: a Covid-19 vai ser
um <i>acelerador digital</i>. Assim como acontece
com um fogo ou com uma pandemia, este <i>acelerador
digital </i>dispersara centelhas por todo o lado. O processo de aceleração já
teve início com a instrumentalização de alguns serviços vitais, como são, entre
outros, o trabalho remoto (o teletrabalho), a educação à distância, (a
telescola), o comércio <i>online</i>. A
tecnologia de <i>bases dados</i> detetará
precocemente, entre outras inovações, as pandemias através do boletim
meteorológico. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">O
desenvolvimento das tecnologias digitais, que incluem o 5G, permitirá conectar,
entre outros, os médicos e os pacientes de uma forma diferente da atual relação
interpessoal existente, abrangendo os hospitais e a sociedade em geral; os
professores e os alunos relacionar-se-ão num cenário interpessoal diferente; a
comunidade, a escola, os pais e / ou encarregados de educação colaborarão num
contexto educativo com renovadas e mais eficazes possibilidades de novas
aprendizagens, mais cooperação, maior e melhor participação cívica e comunitária.
As abordagens holísticas emergirão mais velozmente. Mas a Covid-19 veio comprovar-nos uma outra realidade, que alguns persistem em ignorar: a fragilidade de algumas
democracias, ditas modelares, como é ocaso dos Estados Unidos da América, com
baixíssimos recursos para conter a Covid-19. O modelo de saúde dos EUA assenta na
privatização da saúde e na penúria do seu serviço de saúde. A ideia de
comunidade nos Estados Unidos da América plasmada na frase “America firts, again” que assenta numa demanda de comunidade que estigmatiza o outro, o diferente. É
excludente, racista e misógina. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Atestou,
como já se tínha aferido no passado com outras epidemias, que a Covid-19 é
democrática - contagias todos de igual forma -, mas são os pobres e os grupos sobremaneira vulneráveis os mais atingidos. A Covid-19 já causou, e provocará no futuro
muitos prejuízos, mas estes serão <i>nacionalizados</i>
e os <i>dividendos distribuídos</i>. É
preciso confiar no futuro, num novo mundo que vai dando passos em frente, mas,
como diz o ditado popular, <i><span style="color: black;">Confia no futuro, mas põe a casa no seguro</span></i></span><span style="color: black; font-family: "arial" , sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 150%;">.<o:p></o:p></span></div>
<div>
<!--[if !supportEndnotes]--><br clear="all" />
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<br />
<div id="edn1">
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<span class="MsoEndnoteReference"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "calibri" , sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[1]</span></span><!--[endif]--></span><span style="color: red;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">A
doença é provocada pelo bacilo <i>Pasteurella
pestis</i> — ou <i>Bacillus pestis</i>, ou
ainda <i>Yersinia pestis</i> - sendo em
primeiro grau, uma moléstia de roedores, podendo ser transmitida aos homens por
pulgas oriundas de ratos contaminados (Silva, <span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">Victor
Deodato da</span>. 383).</span></div>
</div>
<div id="edn2">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref2" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> <span style="color: black;">Carrejão: </span><span style="color: black;">homem que, das estações do caminho-de-ferro, transporta
bagagens para o lugar indicado pelo passageiro. </span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn3">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref3" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[3]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> <span style="color: black;">Rua estreita e comprida estrada estreita, rústica, entre
muros ou sebes, na região periférica de uma povoação, aldeia, vila
etc.;azinhaga <i>in </i><i>Dicionário
Eletrónico Houaiss da linga Portuguesa. </i><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn4">
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref4" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[4]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Coelho, 1900, p. 61/74.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn5">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref5" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[5]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Dono de uma <span style="color: black;">casa
onde se vende vinho a varejo; bodega, taberna, tasca; estabelecimento rústico,
onde se come; taberna (1881); pequena mercearia; tenda <i>in </i><i>Dicionário Eletrónico Houaiss da linga Portuguesa.</i><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn6">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref6" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[6]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> <span style="color: black;">Anamita: </span><span style="color: black;">relativo ao Aname, região central do Vietname.</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn7">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref7" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[7]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 695.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn8">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref8" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[8]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 82.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn9">
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref9" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 150%;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[9]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 150%;">
Cf. Pontes, 2012, p. 44. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
</div>
<div id="edn10">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref10" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[10]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 12.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn11">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref11" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[11]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 89.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn12">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref12" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[12]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> <b><span style="color: black;">Miguel Bombarda - </span></b><span style="color: black;">Médico
português (1851-1910). Lecionou na Escola Médico-Cirúrgica de Lisboa e dirigiu
durante vários anos o Hospital de Rilhafoles (hoje com o seu nome),
empenhando-se na sua reorganização. Foi um dos fundadores da Liga Nacional
contra a Tuberculose e presidiu a diversas entidades ligadas à Medicina. Foi
autor de uma vasta obra científica, nomeadamente no domínio da Psiquiatria.
Fez-se ainda notar como republicano e anticlericalista convicto, chegando a
integrar o comité revolucionário que desencadeou o golpe de 1910. Diciopédia,<b>
</b></span>2002, Porto Editora. <b><o:p></o:p></b></span></div>
</div>
<div id="edn13">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref13" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[13]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 93.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn14">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref14" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[14]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Pontes, 2012 , p. 60.</span></div>
</div>
<div id="edn15">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref15" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[15]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> <b><span style="color: black;">Sampaio Bruno - </span></b><span style="color: black;">José
Pereira de Sampaio Bruno, jornalista, escritor e político, nasceu no Porto em
1857 e aí morreu em 1915. Foi um autor extremamente versátil, produzindo uma
vastíssima obra de cariz político, religioso e filosófico.</span><b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Com apenas catorze anos assinou o seu primeiro artigo. Ainda
adolescente, publicou o seu primeiro livro, intitulado <i>Análise da Crença
Cristã</i>, que suscitou uma onda de revolta e polémica no seio da conservadora
sociedade portuguesa de então. Entre as suas publicações contar-se-iam, mais
tarde, <i>Geração Nova</i>, <i>A Ideia de Deus</i> e <i>Portugal e a Guerra das
Nações</i>, em que simultaneamente se notava o seu poder de filósofo e ensaísta
e o seu desejo de intervenção na realidade que o rodeava.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Foi um acérrimo propagandista da República e toda a sua obra teve
na cultura portuguesa uma forte influência. Com José de Alpoim, Júlio de Matos,
Basílio Teles, Manuel Teixeira Gomes, compartilha os problemas da conjuntura
política do seu tempo. Em conjunto constituem e frequentam tertúlias onde os
seus espíritos de republicanos ficam cada vez mais enaltecidos.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Fez parte da direção do Partido Republicano Português e participou
no golpe de 31 de Janeiro de 1891. Após a proclamação da República, foi nomeado
funcionário superior da Biblioteca Municipal do Porto, o que ainda contribuiu
para o aumento da sua já vasta cultura. Diciopédia</span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">, 2002, Porto
Editora.<span style="color: black;"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn16">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref16" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[16]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Citado por Pontes, 2012 , p. 52.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn17">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref17" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[17]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf.Almeida, 2013, p. 80.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn18">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref18" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[18]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 14.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn19">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref19" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[19]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 693.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn20">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref20" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[20]</span></span></span></span></a><span style="color: black; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Antepositivo,
do gr. <i>drapétés,ou</i> 'fugitivo'; ocorre nos cultismos <i>drápete</i>, <i>drápetis</i>,
<i>drapetisca</i>, <i>drapetóidea</i>, <i>drapetóideo</i>, <i>drapetomania</i>,
<i>drapetomaníaco</i> e <i>drapetômano</i>, do século XIX em diante <i>in </i><i>Dicionário Eletrónico Houaiss da
linga Portuguesa</i><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn21">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref21" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[21]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Dias &
Ferreira, 2016, p. 155.</span></div>
</div>
<div id="edn22">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref22" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[22]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Pontes, 2012 , p. 19.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn23">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref23" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[23]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Cf. Almeida,
2013, p. 697.</span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn24">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Ricardo%20Jorge/O%20cerco%20da%20peste%20no%20Porto.docx#_ednref24" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt; line-height: 115%;">[24]</span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"> Cf. Almeida, 2013, p. 114.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<b><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Bibliografia<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<!--[if supportFields]><span style='font-size:8.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";mso-no-proof:yes'><span style='mso-element:
field-begin'></span><span style='mso-spacerun:yes'> </span>BIBLIOGRAPHY<span
style='mso-spacerun:yes'> </span>\l 2070 <span style='mso-element:field-separator'></span></span><![endif]--><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Almeida,
M. A. (2013). <i>Saúde pública e higiene na imprensa diária em anos de
epidemias, 1854-1918.</i> Lisboa: Colibri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Castro, P., Lima, M. l., Sobral, J. M., & Sousa, P. s.
(2009). <i>Perante a Pneumônica - a epidemia e as respostas das autoridades de
saúde pública e dos agentes políticos em Portugal (1918-1919).</i> Belo
Horizonte: VARIA HISTORIA, vol. 25, nº 42: p.377-402, jul/dez.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Coelho, C. A. (1900). <i>A Peste do Porto de 1899.</i> Porto:
Impresa Portugueza .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Dias, P., & Ferreira, D. ( 2016). <i>História de
Portugal.</i> Lisboa : Verso da Kapa • Edição de Livros, Lda.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Pereira, A. L., & Pita, J. R. (1993). <i>Liturgia
higienista no século XIX.</i> Coimbra: Revista de Historia das Ideias Vol. 15.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Pontes, D. (2012 ). <i>O cerco da peste no Porto - Cidade,
imprensa e saúde pública na crise sanitária de 1899 .</i> Porto: Faculdade de
Letras do Porto.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;">Scliar, M. ( 2007 ). <i>História do Conceito de Saúde.</i>
Rio de Janeiro: PHYSIS: Rev. Saúde Coletiva,.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 8pt;"><span style="font-family: times new roman, serif;"><span style="font-size: 8pt;">Silva, V. D. (?). </span></span><i><span style="font-family: times new roman, serif;"><span style="font-size: 8pt;">A Peste Negra de 1348 e Suas </span><span style="font-size: 10.6667px;">Repercussões</span><span style="font-size: 8pt;">.</span></span></i><span style="font-family: times new roman, serif;"><span style="font-size: 8pt;"> São Paulo: Departamento de História da Faculdade de Filosofia,
Letras e Ciências Humanas da Universidade de São Paulo.</span><o:p style="font-size: 8pt;"></o:p></span></span></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
</div>
</div>
<br />Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-33337355473927517392020-04-05T19:51:00.000+01:002020-04-26T16:39:30.760+01:00Covid19. Regresso ao passado: o caso da Peste negra... <br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 247.8pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;">"Não é fácil
resistir à melancolia de olhar pela janela e ver o mundo lá fora. Mas a
epidemia vai passar, a História ensinou-nos" <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 318.6pt; text-align: right; text-indent: 35.45pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;">Daniel
Sampaio, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 318.6pt; text-align: right; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 6.0pt; line-height: 150%;">(EXPRESSO, 16.03.2020</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 9.0pt; line-height: 150%;">)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 318.6pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; text-align: justify; text-indent: 35.45pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span> </span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-vKVzL-9gHhY/Xook8Q-I8lI/AAAAAAAALsg/ggJEa2BIna43B8lDuGntoJ8ZoCdPX4FiwCPcBGAYYCw/s1600/IMG_5442.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="749" data-original-width="1600" height="93" src="https://1.bp.blogspot.com/-vKVzL-9gHhY/Xook8Q-I8lI/AAAAAAAALsg/ggJEa2BIna43B8lDuGntoJ8ZoCdPX4FiwCPcBGAYYCw/s200/IMG_5442.jpg" width="200" /></a></div>
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">
Coabitamos
todos num Covi</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;">(d19)</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">l, uma espécie de cova povoada
por animais ferozes dos quais nos temos de proteger. Ficar em casa é, neste
momento, a decisão mais acertada, mais responsável! Estou em casa há,
aproximadamente, um mês. Saí três vezes: uma para ir à farmácia, outra para
fazer compra na mercearia local e uma terceira para levar o lixo. Nas três
vezes que me desloquei para o exterior respeitei escrupulosamente as indicações
que me foram dadas pela DGS. Desloquei-me à rua de forma dissimulada (fui de
máscara e calcei luvas), numa tentativa de o miserável malfeitor, o “bicho mau”,
não me identificar e, consequentemente, não me abalroar. Em mim existe um
sentimento de apreensão diante do que julgo perigoso. </span><span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; mso-ansi-language: ES-TRAD;">É perigoso e tenho medo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; mso-ansi-language: ES-TRAD;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 212.4pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 247.8pt; text-align: right;">
<span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;"> Permítanme asseverar mi firme creencia en que nada
debemos temer sino el miedo en sí.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: right;">
<span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-tab-count: 10;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 7.0pt; line-height: 150%;">Franklin Delano
Roosevelt<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 7.1pt; text-align: right;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 7.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-tab-count: 10;"> </span>Discurso
de investidura, 1933</span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref1" style="mso-endnote-id: edn1;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 7.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 7.0pt; line-height: 115%;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 7.0pt; line-height: 150%;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<br />
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 1;"><br /> </span>O
medo que tenho, que temos e que nos flagela. O medo que é sempre mais temível
quando é difuso, disperso e pouco claro; quando se move livremente, sem
vínculos, sem amarras, sem lugares visíveis; quando nos ronda sem emitir sons;
quando a ameaça que tememos pode ser provável em qualquer parte; quando é
impossível vê-la num lugar concreto. O medo é isso, o nome que atribuímos às
nossas incertezas, à nossa ignorância acerca do que se pode ou não pode fazer
para a detê-lo ou para combate-lo, sem conseguir acabar com ele quando se nos
revela como algo que está para além do nosso alcance. O medo é um sentimento
conhecido de todos nós. Na presença de uma ameaça que constitua um perigo para
a nossa vida, a nossa resposta oscila entre uma de duas opções: a
fuga ou agressão. Nalguns outros casos na agressão e na fuga imediata. Mas o
nosso medo ao perigo não depende tanto da dimensão ou da natureza das ameaças
reais mas, sobretudo, da ausência de confiança nas defesas que temos
disponíveis. A insegurança e a nossa vulnerabilidade são recicladas social e
culturalmente, tornam-se rotineiras e são por nós interiorizadas de tal forma
que nos permitem adquirir as imprescindíveis capacidades para darmos respostas
quando enfrentamos um determinado perigo. Os medos são complexos e variados. Pessoas
de categorias sociais, de género e de idade distintas vivem, podem viver,
obstinadas por medos relativos à sua pertença e/ou condição. Mas medos existem
que todos nós compartilhamos independentemente da zona do planeta em que
estejamos ou vivamos: o medo, entre outros, das catástrofes naturais e
ambientais<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref2" style="mso-endnote-id: edn2;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[2]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.<span style="mso-no-proof: yes;"> </span>O prometedor, o que nos torna capazes, o que nos determina </span><span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="font-family: "times new roman" , serif;"> é a inteligência que em nós se agiganta sempre que temos de enfrentar o medo e
nos dá aptidões de vermos para além dele, do medo. Para estes medos não existem
</span><i style="font-family: "times new roman", serif;">fármaco</i><span style="font-family: "times new roman" , serif;"> nem é provável que se produza
algum tão rápido quanto ambicionaríamos. Estão neste caso, entre outras,
aquelas que exaustivamente a história social das doenças nos narra, nos narras
de tal forma que a sua própria referência funciona como agente contaminante: as
doenças infetocontagiosas. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 8;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 35.4pt; text-align: right;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 8;"> </span></span><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;">Por
medo dos pardais, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 35.4pt; text-align: right;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-tab-count: 6;"> </span><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Não se deixa de
semear cereais.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0.0001pt 35.4pt; text-align: right;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-tab-count: 9;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 7.0pt; line-height: 150%;">Provérbio popular</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 150%;"><o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 30.0pt; margin-right: 125.0pt; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none; text-indent: -10.0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Antes
do <i style="mso-bidi-font-style: normal;">covid-19, -</i> que, nos últimos meses, nos tem perturbado, martirizado e vitimado -, <span style="font-family: "times new roman" , serif;">a humanidade já experimentou outros</span> acontecimentos semelhantes. Regresso ao passado, ao <i style="mso-bidi-font-style: normal;">seu ventre, para ajudar a expulsar do seu útero o seu passado histórico</i>
tão repleto de factos e em que a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">vida do
homem é como uma vela acesa ao vento</i>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 7.1pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Regresso ao passado: o que a história nos
ensinou (?!) <o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><br /></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-VwjvfuPQ-Q0/Xook8xCH15I/AAAAAAAALsI/ptujG7H2hIQ-cmMiZLzOyORTH5j3oq8PQCLcBGAsYHQ/s1600/medicos.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-indent: 0px;"><img border="0" data-original-height="287" data-original-width="290" height="197" src="https://1.bp.blogspot.com/-VwjvfuPQ-Q0/Xook8xCH15I/AAAAAAAALsI/ptujG7H2hIQ-cmMiZLzOyORTH5j3oq8PQCLcBGAsYHQ/s200/medicos.png" width="200" /></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">O conceito de Idade
Media não foi, não é ainda nos nossos dias, universalmente aceite por todos os
historiadores. São distintas as considerações e subdivisões concetuais construídas
por distintos investigadores e historiadores. “O conceito de Idade Média
generalizou-se no século XVIII - quase sempre em sentido pejorativo - para
transformar-se, no século XIX, num <i style="mso-bidi-font-style: normal;">topo</i>
fixo da periodização histórica”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref3" style="mso-endnote-id: edn3;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[3]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. Não
é, no entanto, esta discussão que (me) importa, nem sou, tão pouco, a pessoa
mais indicada para discutir os postulados, conclusões e/ou métodos usados pelo investigadores
e historiadores para sustentar uma ideia e/ou refutar outra. Todas estas
divisões e compartimentações encerram, porém, algumas insuficiências e
arbitrariedades históricas. O percurso telegráfico que aqui se fará não tem uma
sequência cronológica, i.e. o tempo das coisas não é estudado nas suas divisões
sequenciais com o objetivo de distinguir a ordem de ocorrência dos factos. Não é
esta a preocupação que norteou este texto. O que se pretende é regressar ao
passado, - a alguns acontecimentos marcantes da história da humanidade -, e, apoiado
pela história, pela literatura e por outras investigações disciplinares que
sobre estes acontecimentos refletiram, tecer algumas apreciações relacionadas
com as doenças que atingiram a humanidade, sobretudo nas que ocorreram na
designada <i style="mso-bidi-font-style: normal;">idade média</i>. A história, e
a literatura são fundamentais para percebermos o que se passa, mas não nos permite
comparar situações e contextos distintos. As comparações são de uma forma geral
enganosas. O <i style="mso-bidi-font-style: normal;">reservatório da experiência</i>
que a história e a literatura nos fornecem devem ser considerados e compreendidos.
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Ambicionar relacionar
situações que se desenvolveram em contextos diferentes seria um erro.
Comparações que se revelariam, por isso, falaciosas. O (meu) objetivo é percorrer o <i style="mso-bidi-font-style: normal;">reservatório de experiências</i> e com ele
procurar entender melhor, ou de forma distinta, o nosso presente. Para ser mais
claro: investigaram-se aqueles textos que, explícita ou implicitamente, contribuem
para a compreensão e relação entre um determinado passado e um presente em
transmutação<span style="mso-no-proof: yes;">. A perceção da relação entre
passado e futuro alterou-se, de forma evidente, também, na sequência das
gerações históricas que foram<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>emergindo.
Neste texto o antes e o depois constituem o horizonte de sentido desta
narrativa<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref4" style="mso-endnote-id: edn4;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[4]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.
</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-no-proof: yes;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Idade Media e </span></i></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">a peste negra</span></i></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><o:p></o:p></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;"><br /></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">As primeiras e mais
funestas epidemias na Europa <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">apareceram<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref5" style="mso-endnote-id: edn5;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[5]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a></b>,
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">propagaram-se<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref6" style="mso-endnote-id: edn6;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[6]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a>,
</b>tornaram-se <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">endémicas<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref7" style="mso-endnote-id: edn7;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[7]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a></b>,
passaram a <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">epidémicas<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref8" style="mso-endnote-id: edn8;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[8]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a></b>
e, por fim, transformaram-se em <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">pandemia.<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref9" style="mso-endnote-id: edn9;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[9]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a></b>
Aconteceram em lugares diferentes do globo em fins do século XII ou início do
século XIII. As doenças mais funestas que emergiram no continente europeu, neste
período, foram a lepra, a sífilis e a varíola. A <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref10" style="mso-endnote-id: edn10;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[10]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a></i></b>
seria a maior afronta às gentes do século seguinte. Importa, por isso,
compreender a importância da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i>
epidemia que se manifestou no século VI, retornou um pouco antes de 1350 e
permaneceu doença infeciosa até depois de 1650.<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref11" style="mso-endnote-id: edn11;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[11]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a> A
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> era transmitida através
de ratos infetados. A impossibilidade de se combater a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> e a maioria de outras doenças infetocontagiosas levou a
que durante um longo período de tempo, se considerasse um <i style="mso-bidi-font-style: normal;">castigo divino</i> imputando-se, por isso, a, entidades sobrenaturais
de natureza maléfica (diabo, lúcifer: o primeiro de todos os demónios) o aparecimento
dessas doenças. Os <i style="mso-bidi-font-style: normal;">demónios</i> e os <i style="mso-bidi-font-style: normal;">espíritos maus</i> eram os responsáveis pelas
enfermidades, mas as principais razões, para outros, concentravam-se nas <i style="mso-bidi-font-style: normal;">impurezas do</i> ar e das emanações <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pestilentas,</i> expelidas pelos corpos em
decomposição, das substâncias fedorentas, assim como, das águas estagnadas e
nauseabundas que, nas ruas, no burgo e nas cidades pululavam. Estas convicções
não se contraditavam mas complementavam-se. Não seriam, provavelmente, as únicas
razões justificáveis para a emergência dessas doenças, muitas outras existiram,
mas essas atribuições, construídas antes da descoberta da microbiologia,
centravam-se em elementos que eram, de facto, nocivos para à saúde, e que
surgiam em ambientes insalubres e pantanosos, a partir de matérias putrefactas
e de elementos em processo de decomposição. A crença de que a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">doença e a sujidade</i> estão relacionadas permitiu antever a
necessidade de cuidar da limpeza para se conseguir preservar a saúde, cuja finalidade
principal era afugentar a morte. A morte e a doença tornada possível na vida<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref12" style="mso-endnote-id: edn12;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[12]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A
bactéria da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra, </i>entre outras,
demonstrou ao mundo a presença <i style="mso-bidi-font-style: normal;">de um
outro mundo</i>, quase invisível, que, somente com os avanços das ciências e das
tecnologias médicas, os microscópios vieram a permitir observar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Os ratos eram os
principais transmissores dessa doença infeciosa, designada por <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i>. A designação de “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i>” e a “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">magia negra</i>” estavam relacionadas com a cor preta/negra. Esta cor
tinha uma conotação pejorativa no Ocidente. A ligação do preto/negro à <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste</i> e à <i style="mso-bidi-font-style: normal;">magia</i> não era alheia a perceção construída e difundida acerca das pessoas
escravizadas de origem africana (os negros). Afirmava-se, assim, como um preconceito
pejorativo acerca das pessoas negras escravizadas<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref13" style="mso-endnote-id: edn13;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[13]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-ZznAM43Fxnc/Xook6h2FQ-I/AAAAAAAALrg/Nru51xGM-j4xa4O1b-BX7DIUTjdHaNYPwCLcBGAsYHQ/s1600/Brueghelefeitosdapeste%2B.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; font-family: "times new roman", serif; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: center; text-indent: 0px;"><img border="0" data-original-height="447" data-original-width="583" height="153" src="https://1.bp.blogspot.com/-ZznAM43Fxnc/Xook6h2FQ-I/AAAAAAAALrg/Nru51xGM-j4xa4O1b-BX7DIUTjdHaNYPwCLcBGAsYHQ/s200/Brueghelefeitosdapeste%2B.png" width="200" /></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> manifestou-se de duas formas:
bubónica e pneumónica. A primeira caracterizava-se por inchaços, ou ínguas, nas
axilas ou virilhas, levando a pessoa infetada à morte até do final ao sexto dia
de infeção, aproximadamente. A pneumónica era transmitida de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pessoa a pessoa</i>, levando os infetados à
morte até ao terceiro dia de infeção<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref14" style="mso-endnote-id: edn14;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[14]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. A
bubónica tinha uma letalidade (relação entre os atingidos pela doença e os que
dela morriam) de 60% a 80%. A peste pneumónica tinha uma letalidade de 100%<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref15" style="mso-endnote-id: edn15;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[15]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. É
necessário relembrar que durante centenas de anos as doenças contagiosas, as
chamadas <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pestilências</i>, originaram
mais vítimas que os principais conflitos armados. Por toda a Europa terão
morrido milhões de pessoas, embora seja difícil saber os números reais de tal
mortandade. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i>, o <i style="mso-bidi-font-style: normal;">“mal de que Deus nos livre</i> como noutros tempo se designava, entre outras
epidemias, originaram dificuldades financeiras e um declínio populacional que
afetou as relações entre camponeses, proprietários rurais e as comunidades em
geral. As perseguições fizeram-se sentir durante os tempos em que a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> se manifestou.
Responsabilizar alguém era imprescindível para justificar os males que devastam
as comunidades: os judeus eram os “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">principais
responsaveis pela transmissão da doença”</i> e, por isso, foram, mais uma vez,
perseguidos e massacrados em nome da fé e de grupos religiosos fanáticos que
espicaçavam as populações contra os judeus. O efeito da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> sobre a sociedade foi tumultuoso e complexo, contribuiu
para o aumento da violência contra os judeus e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">outros “</i>profanadores” de um qualquer preceito religioso e motivou
muitas revoltas. Hoje sabemos, um saber da ciência feito, que antes da
erradicação de um novo vírus, um agente infecioso, o contágio acontece, de uma
forma geral, através do contacto com as excreções das vias respiratórias, das
lesões da pele de pacientes, ou através de os objetos recém-contaminados.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-EaIWLGpVWKc/Xook82fjGXI/AAAAAAAALsE/U9VNUtGKdp4tjoHe-q_J7Gri-oEotKZKQCLcBGAsYHQ/s1600/judeus.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-indent: 0px;"><img border="0" data-original-height="527" data-original-width="499" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-EaIWLGpVWKc/Xook82fjGXI/AAAAAAAALsE/U9VNUtGKdp4tjoHe-q_J7Gri-oEotKZKQCLcBGAsYHQ/s200/judeus.png" width="188" /></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">era <i style="mso-bidi-font-style: normal;">democrática, igualitária e
universal</i></b> alcançava indiferentemente todos.</span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> Contrariando alguma
(des)informação disseminada de que a má nutrição era a causa</span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">principal do contágio da </span><i style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;">peste negra</i><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> aferiu-se que os ricos e os pobres, corpos bem e mal nutridos,
eram igualmente contagiados pela peste. O que distinguia um rico de um pobre,
neste caso, não eram as suas díspares desigualdades sociais. A diferença principal,
entre eles, estava no simples facto de se estar ou não mais exposto ao
contágio. Grupos como os médicos, padres, coveiros, entre outros profissionais,
eram os mais afetados. As regiões agrícolas, constituída por pessoas mais
dispersas territorialmente, eram mais poupadas que as gentes das cidades. À
medida que: crescia a </span><i style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;">distância social</i><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">
entre as pessoas; as mesmas se afastavam-se dos locais tocados pela </span><i style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;">peste negra;</i><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> alterando as suas rotinas e
hábitos, típicos da vida da cidade, ampliando as possibilidades de não serem
contaminadas. Foi o que fizeram, por exemplo, com os personagens do <i>Decameron</i>,
de Giovanni Boccaccio</span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref16" style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[16]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">,
que abandonaram Florença e foram </span><b style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">viver isolados</i></b><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> nos arredores da cidade
enquanto a peste lesava os concidadãos que não tinham recursos</span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref17" style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[17]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-no-proof: yes;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> foi a maior tragédia
demográfica da história ocidental: num intervalo de tempo bem menor, matou, em
termos absolutos, mais do que a Primeira Grande Guerra Mundial e, em termos
relativos, considerando-se a população europeia nos dois momentos, mais do que a
Segunda Guerra Mundial<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref18" style="mso-endnote-id: edn18;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[18]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.
A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> “atingiu Portugal, com
uma regularidade média de sete a oito anos. Existem testemunhos de surtos em
1356, 1361-1363, 1365, 1374, 1383-1385,1389, 1400,1415, 1423, 1429, 1432-1433,
1437-1441, 1448-1453, 1456-1458, 1464, 1466, 1468, 1469, 1472, 1477-1478, 1480,
1497”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref19" style="mso-endnote-id: edn19;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[19]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A partir do final da
Idade Média e das audaciosas expedições portuguesas, encorajadas e orientadas
pelo Infante D. Henrique, iniciou-se a exploração europeia. Após a tomada de
Ceuta (1415), os portugueses foram os pioneiros de uma série de viagens ao
longo da costa africana ocidental. O êxito comercial dessas viagens, graças à
importação de especiarias pela Europa, acelerou seu desenvolvimento;
esperava-se alcançar as especiarias de melhor qualidade da Índia e incentivar o
lucrativo comércio com os árabes. Foi o começo de uma era: a expansão
portuguesa e europeia<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref20" style="mso-endnote-id: edn20;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[20]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;">.
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A expansão portuguesa
provocou choques violentos nas estruturas sociais, económicas, culturais,
políticas e demográficas, entre outras, também pela manifestação de novas moléstias.
Com a chegada dos navegadores portugueses às quentes terras de África e dos Brasis, onde enfermidades desconhecidas os aguardavam, em especial bactérias e parasitas
dos mais variados. Os marinheiros eram porto de abrigo de organismos que deles
obtinham alimento e, não raro, lhes causava dano. Do mesmo modo, os navegadores
e outros que de maneira ilegal ou maldosa, auferiam lucros e vantagens à custa
de outros, arrastavam com eles vírus e bactérias que foram causa de imensas
mortandades nas gentes nativas. Os navegadores, os marinheiros e aventureiros
portugueses, entre outros, fizeram <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i>import-export</i></b>
de várias enfermidades. Com o transporte de pessoas escravizadas de origem africana
(negros) dispersaram, ainda mais, outras doenças. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">As malhas que o império tece</i> introduziram com ele em 1521 uma
moléstia infeciosa que ataca um grande número de indivíduos e, entre eles, o
próprio rei D. Manuel I<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref21" style="mso-endnote-id: edn21;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[21]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.
Nos hospitais o “fizico”, os cirurgiões e a botica bem abastecida não
conseguiam dar resposta às imprevisíveis doenças. O desconhecimento e a
ignorância, as limitações do saber médico acerca de muitas destas novas doenças
aumentarem o receio da sua propagação no reino. Só a experiência do saber feito
viria a criar soluções provisórias para as inesperadas doenças. Provisórias
porque, como sabemos hoje, somente com as descobertas científicas (ex: da
penicilina em 1929, pelo médico bacteriologista inglês Alexandre Fleming) foi
possível, mais tarde, combater alguns, destes grandes pesadelos da humanidade,
através da comercialização de antibióticos em grande quantidade. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Durante
aproximadamente 450 anos a sífilis reinou em toda a Europa. Terá “sido trazida
em 1492 do Novo Mundo pelos homens de Colombo para a Europa”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref22" style="mso-endnote-id: edn22;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[22]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a><span style="mso-no-proof: yes;">. </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-no-proof: yes;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Com o advento das doenças tropicais, D. João II decidiu que:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 70.8pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 150%;">“<i style="mso-bidi-font-style: normal;">nenhuma
nau passasse o Restelo sem autorização prévia.</i> (...) <i style="mso-bidi-font-style: normal;">sob pena de perda da mercadoria e navio, sendo açoitados os mestres</i>
<span style="mso-no-proof: yes;">que tal demanda não respeitassem. Se existissem <i style="mso-bidi-font-style: normal;">doentes a bordo a nau ficava em ´periodo de
impedimento` na embucadura do rio até os doentes terem melhorado</i>”. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 70.8pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-no-proof: yes;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 70.8pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-no-proof: yes;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; mso-no-proof: yes;">Este
período foi no século XVII fixado em quarenta dias e passou como tal a ser<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>designado por <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">quarentena<span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" style="mso-endnote-id: edn23;" title=""><span style="font-size: xx-small;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;">[23]</span></b></span></span></a>.</span></span></i></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; mso-no-proof: yes;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><br /></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; mso-no-proof: yes;">Prescrições
semelhantes já tinham sido antes seguidas pelas autoridades portuárias
mediterrâneas de Marseilles, Veneza, Pisa e Génova.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Na primeira metade do século XV, foi construído
o primeiro <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">lazaretto</i></b> ou casa especialmente destinada à contenção e
observação médica de pessoas estrangeiras portadoras de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">lepra</i> e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste</i>. Neste<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>estabelecimento, para observação sanitária,
as pessoas eram colocadas de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">quarentena</i>
sempre que se atestasse que eram portadoras de moléstias contagiosas. É
interessante constatar que a República de Veneza estabeleceu o primeiro quadro
de saúde, em 1458, formado por três nobres com o objetivo de investigar e </span><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">decidir<span style="mso-no-proof: yes;"> qual o melhor procedimento a adotar para preservar a saúde pública na
cidade. Os regulamentos italianos e as leis de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">quarentena</i> serviram de modelo para outros estados<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref24" style="mso-endnote-id: edn24;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[24]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>
.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Contágio da sífilis: as vítimas
transformam-se em culpados<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-lDkb5sse2UU/Xook7YuGmkI/AAAAAAAALrs/xvSwzccHvSMSEKZWmybQjgoHJprLFjIEACLcBGAsYHQ/s1600/Grupo%2Bmenedigos%2B.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; font-family: "times new roman", serif; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: center; text-indent: 0px;"><img border="0" data-original-height="509" data-original-width="498" height="200" src="https://1.bp.blogspot.com/-lDkb5sse2UU/Xook7YuGmkI/AAAAAAAALrs/xvSwzccHvSMSEKZWmybQjgoHJprLFjIEACLcBGAsYHQ/s200/Grupo%2Bmenedigos%2B.png" width="195" /></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Em França no século
XV, as medidas adotadas contra os <i style="mso-bidi-font-style: normal;">parisienses
sifilíticos</i> eram a segregação: guetos constituídos por barracas deploráveis
fora da muralha de Paris. As entidades responsáveis pela saúde de Paris haviam admitido como solução, a menos dispendiosa e a mais adequada, o
encaminhamento dessas pessoas portadores de sífilis para uma leprosaria. Ora, o
leproso “era visto, na sociedade medieval com um misto de repulsa e de
compaixão visto, como considerava a Igreja Católica, terem sido concebidos em
período proibido às relações sexuais, nomeadamente durante o período menstrual,
esta impureza física e moral marginalizava-os”<span style="mso-no-proof: yes;">.<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref25" style="mso-endnote-id: edn25;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[25]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>
Mas, mesmo marginalizados, de</span> imediato, os leprosos rejeitavam a
possibilidade de pessoas com sífilis serem remetidas para as leprosarias. Esta
pretensão fracassou por causa da oposição das próprias pessoas leprosas:
amotinaram-se e recusarem tal companhia. Igualmente os estrangeiros chegados a
Paris e que presumidamente sofressem de sífilis eram imediatamente forçados a sair
da cidade em 24 horas. Eram-lhes oferecidos <i>quatre <span style="mso-bidi-font-style: normal;">ecus</span></i>
para que regressassem à origem. O desrespeito desta ordem era severamente penalizado com pena de morte. Mas por muito duras que fossem as prescrições, muitos eram
os estrangeiros que desobedeciam. Novas leis foram decididas, ordenando que, sempre que se achasse um <i style="mso-bidi-font-style: normal;">estrangeiro sifilítico,</i>
o mesmo fosse afogado no Sena. Paris, que se mantinha fiel à teoria do <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ar alterado</i>, impedia as pessoas doentes
de conversar ou contactar com as pessoas sãs. As prostitutas deveriam abster-se
da prática da prostituição, sob pena de serem marcadas com um ferro em brasa e
depois banidas<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref26" style="mso-endnote-id: edn26;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[26]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-jnaPYNvwdu8/Xook6ghIjTI/AAAAAAAALsQ/_R-oC3fnHZULry0FDYg1XrVJMc6224ejACPcBGAYYCw/s1600/Brueghel%2BPese.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="549" data-original-width="578" height="189" src="https://1.bp.blogspot.com/-jnaPYNvwdu8/Xook6ghIjTI/AAAAAAAALsQ/_R-oC3fnHZULry0FDYg1XrVJMc6224ejACPcBGAYYCw/s200/Brueghel%2BPese.png" width="200" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">As mulheres que
mercadejavam o corpo tinham os seus bairros prostibulares na cidade de Lisboa. As
autoridades eclesiásticas sempre cautelosas e em nome dos bons costumes e a da
moralidade cristã decretaram no sínodo de 1307, a sentença de excomunhão contra aqueles
que alugassem casas às meretrizes de Lisboa. Uma medida repressiva e excludente
que contribuiu para o aparecimento dos ditos bairros. Abandonadas, algumas
destas mulheres, vagueavam de tabernas em taberna, de albergaria em albergaria,
por caminhos e por feiras com a fragrância da miséria e do abandono. A sua
presença contribuía para a emergência de furtos, brigas, desacatos, conflitos
físicos e para a disseminação de algumas das doenças que pululavam por toda a
cidade. Para além da deficiente higiene pessoal abundavam as rixas, os duelos
e, consequentemente, os ferimentos eram frequentes e alguns mortais.<span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" title=""><span style="font-size: xx-small;">[27]</span></a></span></span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" title=""><!--[endif]--></a></span></span> <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><br /></span></span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Eram as relações sexuais a principal fonte principal do
contágio da sífilis eram as relações sexuais. Mas o aparecimento da doença em
“algunos religiosos y dõzellas y criaturas y honestísimas personas” indica que o
contágio “no solamente se apega por canal ayuntamento: pero por dormir en una
misma ropa e beber con el mismo vaso” previamente utilizado por sifilíticos. A
transmissão da doença faz-se <i style="mso-bidi-font-style: normal;">de uma
pessoa a outra</i>, por <i style="mso-bidi-font-style: normal;">contacto direto
ou indireto,</i> por isso, já nesta altura, se aconselhava a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">lavagem cuidadosa e imediata</i> sempre que
alguém tivesse contacto ou<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> “ayuntamento
com mujer”</i>. Se o fizer, no dizer clínico, “ nunca padecerá la semejante
enfermedad”.<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref28" style="mso-endnote-id: edn28;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[28]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Lavar as mãos</b> antes e depois das
refeições era aconselhado.<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref29" style="mso-endnote-id: edn29;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[29]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a> Mas
estas indicações contrastavam com a escassez de higiene e de saneamento público
das cidades, das vilas, das aldeias, das ruas, dos becos e, sobretudo, das
próprias habitações. Os odores proliferavam e eram desagradáveis. O bom senso
privado [deveria] conjugar-se com o interesse geral<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref30" style="mso-endnote-id: edn30;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[30]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Muitos crentes tinham
a convicção, como já foi referido, de que as epidemias provinham dos maus
cheiros que provocavam a corrupção dos ares e das águas, sendo as esterqueiras
os focos da putrefação. Era normal lançar nos poços, fontes ou chafarizes,
coisas sujas e fedorentas: roupa, coiros ou peles, besta mortas, cães ou outros
animais. “Proibia-se que nas praças ou ruas públicas se lancem testeiradas de
lixo ou d´água, bem como que alguém o fizesse da janela para a rua sem primeiro
dizer três vezes “água vai”,<span style="mso-no-proof: yes;"> isto é, despejavam-se,
entre outas coisas, os bacios para as ruas<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref31" style="mso-endnote-id: edn31;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[31]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a></span>.
O crescimento das cidades associado às condições de vida medieval que se
caracterizava, entre outros, pela escassez de estruturas de saneamento básico, em
que os dejetos corriam a “céu aberto”, e a pavimentação das ruas era praticamente inexistente, facilitavam mais imundície, maus cheiros e,
naturalmente, o aparecimento de imensas enfermidades. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-5i2JHvHuXik/Xook8GhDTxI/AAAAAAAALr0/YmmP4eoO77gp4ohr9bDvSQFXZSz09DMFwCLcBGAsYHQ/s1600/assistencia%2Bsanot%25C3%25A1ria%2B.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; font-family: "times new roman", serif; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: center; text-indent: 0px;"><img border="0" data-original-height="426" data-original-width="581" height="234" src="https://1.bp.blogspot.com/-5i2JHvHuXik/Xook8GhDTxI/AAAAAAAALr0/YmmP4eoO77gp4ohr9bDvSQFXZSz09DMFwCLcBGAsYHQ/s320/assistencia%2Bsanot%25C3%25A1ria%2B.png" width="320" /></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A cólera, a sífilis,
a peste, a lepra, entre outras doenças, eram contagiosas e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">de um a outro se pega</i> e eram estigmatizantes. As pessoas que de um
destes males padecesse eram obrigadas a possuir marcas distintivas de forma a
poder prevenir quem com eles se cruzasse e, se assim pretendesse, escapar-se
para sua proteção. Tempos existiram em que a prostituição passou de clandestina
a regulamentada, que compreendia a tributação e atribuição a estas mulheres de
lugares bem delimitados, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">as mancebias</i>
(casa de prostitutas; bordel, prostíbulo)<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref32" style="mso-endnote-id: edn32;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[32]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. As
desigualdades sociais e económicas existiam, também, entre as prostitutas.
Algumas desfrutavam de um compensador nível de vida e alguma consideração
social por serem instaladas por conta de clérigos, nobres ou respeitáveis
cidadãos. Estas, não usavam as mesmas vestimentas que eram impostas a outras
prostitutas. Estas tinham de usar vestimentas diferentes das usadas pelas <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mulheres de família</i>. Usavam <i style="mso-bidi-font-style: normal;">véus bem açafroados</i> (cor de açafrão)
para se distinguirem das mulheres honestas, as mulheres de honra. A segregação
e o estigma que se manifestava, igualmente, no uso das roupas, no reinado de D.
Afonso IV, estendiam-se aos judeus que deveriam usar uma <i style="mso-bidi-font-style: normal;">marca amarela no chapéu</i> bem visível, para puderem ser
identificados como tal. Viviam nas judiarias dentro das muralhas da cidade. Os
mouros eram igualmente forçados a usarem trajes que permitissem a sua
identificação, pelo que, deveriam incluir <i style="mso-bidi-font-style: normal;">um sinal
branco no barrete</i>. Os mouros viviam nas mourarias, nome que recebiam os
bairros onde os cristãos os obrigavam a viver. Judeus e mouros eram marginalizados, sobretudo, por causa das suas opções culturais às quais não renunciavam. A noção
de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pureza e impureza</i>, as práticas
alimentares, os modos de vestir, entre outros, estabeleciam as maiores
diferenças entre mouros, judeus e cristãos. Embora não vivessem numa situação
de absoluta exclusão social os mouros e os judeus habitavam em mourarias e
judiarias com portas guardadas que se abriam com o alvorecer e fechavam ao
anoitecer. Os sinos das igrejas da cidade de </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">Lisboa davam o toque das </span><i style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;">ave-marias</i><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> </span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref33" style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[33]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;"> ou
da </span><i style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;">Trindades<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref34" style="mso-endnote-id: edn34;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[34]</span></span></b></span></span></span></a></i><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">
ao cair da noite, o que implicava o recolher obrigatório, igualmente para os
cristãos. Os médicos judeus tinham normas específicas podendo, por isso,
deslocar-se a qualquer hora para atenderem doentes</span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref35" style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[35]</span></span></b></span></span></i></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">.
A cidade de Lisboa estava demasiado fechada nas cercadas muralhas, por portas,
arcos, passadiços, escadas e postigos, agravando-se o mal, por estas e outras
razões, devido a problemas de escassez e ao número excessivo de indigentes que
deambulavam pelas ruas. No Rossio e área norte da cidade, existiriam aproximadamente
15 portas: a porta da mouraria, a porta do sol, a porta do Martim Moniz, a
porta de Santana, a porta de Santo Antão, entre outras</span><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref36" style="font-family: "times new roman", serif; text-indent: 35.4pt;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[36]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , serif; text-indent: 35.4pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Era, pois, num contexto
demasiado fechado, o que
não impedia, porém, o aparecimento das doenças infetocontagiosas que se estendiam a
todos os grupos etários do clero, da nobreza e do povo. Emergiu o medo e o
alarme, a dor no seio das famílias afetadas pela doença, sobretudo entre os
pobres e os mais debilitados; arregimentou, igualmente, as multidões contra as minorias,
estigmatizadas por fundamentalismos morais ou religiosos; consolidou o papel de
líderes religiosos, enfraqueceu o prestígio de envelhecidas teorias médicas e permitiu
a emergência de sistemas doutrinas rivais; criou novas dinâmicas nos governos e
aparelhos da administração pública no combate à doença e o aparecimento de uma
"polícia médica" em alguns países<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref37" style="mso-endnote-id: edn37;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[37]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Mas estes julgamentos
de natureza moral acerca das classes sociais mais desfavorecidas não batiam
certo com a realidade, já que as doenças atingiam todos e todas as grandes figuras da
sua época: “Carlos VII (<span style="background: white;">1422 - <u>(</u></span>1461),
Luís XII (rei francês 1462-1515), Francisco I (monarca austríaco 1708-1765), e
Henrique III de França<span style="background: white;"> (1574-1589)</span>. O
imperador Carlos V (1500-1558), Henrique VIII de Inglaterra (1491-1547), seu
filho Eduardo VI (1547-1553) e sua filha Maria Tudor (rainha inglesa
(1516-1558), os Papas Alexandre VI (<span style="background: white;">1492</span>)
e Júlio II (<span style="background: white;">1503</span>) e até Filipe II de
Espanha e, I de Portugal (1581-1598), não lhe escapou”<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref38" style="mso-endnote-id: edn38;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[38]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Em julho de 1415, a
Rainha Dona Filipa de Lencastre, após ter entregado as espadas aos infantes,
seus filhos, em vésperas destes partirem para Ceuta, conforme narra Zuara nas
Crónicas da Tomada de Ceuta, (Cap. 41) morrerá um mês depois, em 18 de Julho de
1415, vítima da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref39" style="mso-endnote-id: edn39;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[39]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a><span style="mso-no-proof: yes;">. Resumindo: os julgamentos apressados contra as
classes sociais mais desfavorecidas que acusavam </span>as <i style="mso-bidi-font-style: normal;">vítimas de serem responsáveis pela sua própria condição</i> eram fruto
da imaginação criativa das classes sociais mais abastadas. A realidade era
diferente: nenhuma classe social escapava a estas <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pestilências. </i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><br /></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif;">A
</span><i style="font-family: "Times New Roman", serif;">peste negra</i><span style="font-family: "times new roman" , serif;"> para além dos registos
supramencionados ficou, igualmente ligada a outros importantíssimos
acontecimentos da história de Portugal: em Lisboa, o líder da revolta popular -
a revolução de 1383</span><span style="font-family: inherit; font-size: xx-small;"><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref40" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="line-height: 115%;">[40]</span></span><!--[endif]--></span></a>
</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">-, que se revelou, ser D. João, Mestre da Ordem Militar de Avis, filho bastardo
do rei D. Pedro I, aguentou um duro cerco de Lisboa que acabou por correr mal
ao rei de Castela, pois se viu obrigado a retirar as suas tropas depois de o seu
exército ter sido atacado <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pela peste<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref41" style="mso-endnote-id: edn41;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[41]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a>.</i>
Outro acontecimento relacionado com a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste
negra,</i> verificou-se no reinado de D. Duarte, na fracassada expedição a
Tânger, em que este morre, em 1438, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">vítima de peste<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref42" style="mso-endnote-id: edn42;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[42]</span></span></b></span><!--[endif]--></span></span></a></i></b>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A
Europa e o renascimento.<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Resta saber se as
doenças infetocontagiosas terão sido uma causa ou um simples fator de aceleração
de mudanças inevitáveis. Estas doenças transportaram consigo grande mudança nas
mentalidades, nos sistemas de saúde pública, nas economias, nas políticas, nos
modos de vida, nas técnicas e tecnologias, na literatura e na cultura em geral,
entre muitas outras transformações. Estas doenças elevaram as taxas de
mortalidade e contribuíram para alterarem nas populações a perceção quanto à
proximidade da morte. As mortes provocaram um grande choque nos que
sobreviveram. Se a privação inesperada de um ente querido abalou a fé e as
práticas cristãs de muitas pessoas, trouxe igualmente consigo um renovado
fervor religioso e um maior entendimento das omissões e dos pecados cometidos.
A busca da salvação transmutou-se com os acontecimentos.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Ora este período, que
conheceu tanta infelicidade e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">revelação
profética</i> relacionada com cataclismo em que as forças do mal vencem as
forças do bem. Este apocalipse viu, também, nascer e florescer o humanismo e o desabrochar
do Renascimento. Mas o Renascimento, como outras épocas históricas, foi um
período complexo, contraditório, de transição e cheio de paradoxos. Ao mesmo
tempo medieval e moderno, cristão e pagão, secular e sagrado, ciência e
religião, o período foi, assim, um “simultâneo equilíbrio e síntese de muitos opostos"<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref43" style="mso-endnote-id: edn43;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[43]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a><span style="mso-no-proof: yes;">.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-no-proof: yes;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">A idade Média foi o<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> ventre que ajudou a expulsar do seu útero </i>o
Renascimento<i style="mso-bidi-font-style: normal;">. </i>A <i>peste negra</i><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref44" style="mso-endnote-id: edn44;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[44]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>
gerou Decameron<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref45" style="mso-endnote-id: edn45;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[45]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>,
Masaccio<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref46" style="mso-endnote-id: edn46;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[46]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>,
o primeiro grande pintor do Renascimento italiano. Brunelleschi<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref47" style="mso-endnote-id: edn47;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[47]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>, o arquiteto genial que concluiria, em 1434 a cúpula, de Santa Maria del Fiore. A encantadora Ca' d'Oro de Veneza data da primeira metade
do século XV. O retábulo do Cordeiro Místico, a maravilha de Gand, foi
pintado por Van Eyck, <span style="background: white;">pintor flamengo, </span>entre
1413 e 1432. O século XV é a idade de Ouro da pintura flamenga. Quem admirar na
Hofburg de Viena<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref48" style="mso-endnote-id: edn48;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[48]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>
os sumptuosos paramentos sacerdotais, utilizados no século XV na corte de
Borgonha, para as cerimónias da ordem do Tosão de Ouro<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref49" style="mso-endnote-id: edn49;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[49]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></a>, interroga-se
como tanta riqueza pode coexistir com tanta miséria<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_ednref50" style="mso-endnote-id: edn50;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-no-proof: yes;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;"><span style="font-size: xx-small;">[50]</span></span></span><!--[endif]--></span></span></span></a>.<span style="mso-no-proof: yes;"> Aparece,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ainda,
o hospital, como casa de acolhimento de doentes, surgida já nos finais da
Idade Média, inícios dos tempos modernos. Esta instituição hospitalar, para
receber doentes infetados, era designada <i style="mso-bidi-font-style: normal;">gafarias
ou leprosarias,</i> criadas pelos reis ou pelos municípios, devido aos
repetidos surtos de <i>peste</i>. Já no último quartel do século XV, surgiram os
hospitais para <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pestilentos<span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" style="mso-endnote-id: edn51;" title=""><span style="font-size: xx-small;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , serif; line-height: 115%;">[51]</span></b></span></span></a></span></span></i><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><span style="mso-no-proof: yes;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span class="MsoEndnoteReference"><br /></span></i></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Ao relembrar, neste
texto, a virulência da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">peste negra</i> e
outros flagelos que mataram um número expressivo de pessoas, desejo contribuir
para a necessária reflexão e, consequente, compreensão da existência humana
quando atingida por trauma epidémico, o Covid-</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 150%;">19</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">. Uma maldição em constante
transmutação. As epidemias e as quarentenas deixam as cidades repletas de
fantasmas que alojam o silêncio e a ausência da vida pública. Nestes espaços despejados
pela maldição, resta apenas o silêncio de um Deus que persiste em existir. Esta difícil experiência social difícil, como sequela trágica de um acontecimento epidémico,
transfigura em solidão a nossa (própria) existência. Da tríade: “covid-19”,
“isolamento social”, distanciamento social, resulta, para alguns de nós, uma
quarta variável: a morte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif";"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-1bOLsUtm--E/XoooZenk2NI/AAAAAAAALss/C3qYrLjP01gwZeCIpnEw6wfXNFx2YcoVACLcBGAsYHQ/s1600/COVID%2B19.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="246" data-original-width="409" height="120" src="https://1.bp.blogspot.com/-1bOLsUtm--E/XoooZenk2NI/AAAAAAAALss/C3qYrLjP01gwZeCIpnEw6wfXNFx2YcoVACLcBGAsYHQ/s200/COVID%2B19.png" width="200" /></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif";">Como ficou
demonstrado a <i>peste negra</i>, a sífilis, entre outras doenças infetocontagiosas,
provocaram violências, a marginalização e ações estigmatizantes dos poderes instituídos.
Mas podem suscitar, também, mesmo em “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">prisão
domiciliária”</i>, um pretexto para o desenvolvimento dos valores humanos e ampliar
a (nossa) compaixão (para os religiosos), a (nossa) solidariedade em <i style="mso-bidi-font-style: normal;">tempos de cólera</i>, em tempos difíceis. A
solidariedade com e para todos e todas as pessoas e profissionais que lutam no
(nosso) SNS, colocando em risco a sua própria vida, para salvarem a minha, a tua
a nossa vida. É um texto que se propõe contribuir, também para a necessária
reflexão das presentes e futuras políticas de saúde pública e à tensão existente
entre <i style="mso-bidi-font-style: normal;">liberdade e proteção do indivíduo</i>;
é um texto que interroga: o<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> ventre que
ajudará a expulsar do seu útero </i>o futuro. Que futuro?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div style="mso-element: endnote-list;">
<!--[if !supportEndnotes]--><br clear="all" />
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<br />
<div id="edn1" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn1" style="mso-endnote-id: edn1;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span lang="ES-TRAD" style="mso-no-proof: yes;">Citado por Bauman, 2008,
p. 9)</span><span lang="ES-TRAD"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn2" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn2" style="mso-endnote-id: edn2;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[2]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span lang="ES-TRAD" style="mso-no-proof: yes;">Cf. Bauman, 2008</span><span lang="ES-TRAD"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn3" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn3" style="mso-endnote-id: edn3;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[3]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span lang="ES-TRAD" style="mso-no-proof: yes;">Koselleck, 1979 , p. 271</span><span lang="ES-TRAD"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn4" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn4" style="mso-endnote-id: edn4;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[4]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span lang="ES-TRAD" style="mso-no-proof: yes;">Cf. Koselleck, 1979 , p.
15</span><span lang="ES-TRAD"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div id="edn5" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn5" style="mso-endnote-id: edn5;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[5]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Os vírus são
microorganismos compostos por proteínas e material genético que atingem
diversos organismos e estão em toda a parte, são os organismos mais abundantes
no nosso planeta, mas nem todos causam prejuízos ao ser humano. Alguns de nós
adquirimo-los por contacto com um animal infetado ou através dos seus dejetos.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn6" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn6" style="mso-endnote-id: edn6;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[6]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> As infeções
víricas podem-se propagar-se por meio de um agente portador (ar, um inseto…) ou
de maneira direta mediante o contacto físico com alguma pessoa infetada. O
vírus como o da gripe afeta o sistema respiratório propaga-se através da tosse
e dos espirros e pode contagiar pessoas que estão a cerca de um metro de
distancia. Pode ser transmitido num transporte público e alastrar-se a uma
grande cidade e começar uma enorme viagem. <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn7" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn7" style="mso-endnote-id: edn7;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[7]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Infeções, como a
varicela ou a malária, podem aparecer de forma recorrente num pais ou numa região e, com mais força, em determinadas épocas, durante anos e anos. São epidemias quando afetam uma quantidade controlada de pessoas numa região concreta durante
períodos prolongados (país ou regiões).<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn8" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn8" style="mso-endnote-id: edn8;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[8]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Fala-se em
epidemia quando o número de infetados por doenças infeciosas aumenta de
maneira repentina muito para além do que é normal. Podem ser consequência do clima ou
de desastres naturais e só se estabelecendo um limite de deteção em função do
número de novas infeções por habitante. <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn9" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn9" style="mso-endnote-id: edn9;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[9]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Falamos de
pandemia quando uma epidemia afeta ao mesmo tempo pessoas que habitam em
lugares muito distantes umas das outras e sem se ter desenvolvidos algum tipo
de imunidades, nem tratamentos. Nestes casos tornam-se necessários a vigilância e a
informação e comunicação permanentes entre os governos e os organismos
internacionais de saúde, para determinarem a evolução da infeção. Em alguns casos, fecham-se localidades inteiras, suspendem-se voos internacionais fecham-se
fronteiras e tomam-se medidas mais drásticas que podem incluir a do estado de
emergência. A Organização Mundial da Saúde criou um regulamento Sanitário
Internacional e normativos subscritos por 196 países, que estabelecem a
possibilidade de declarar emergência em saúde pública e/ou ações internacionais
coordenadas. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></span></div>
</div>
<div id="edn10" style="mso-element: endnote;">
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn10" style="mso-endnote-id: edn10;" title=""></a><span style="font-size: 8.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span class="MsoEndnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[10]</span></span><!--[endif]--></span></span>
<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Boccaccio" title="Giovanni Boccaccio"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">Giovanni Boccaccio</span></a> (1348 e 1353). O livro é uma
história que contém 100 contos narrados por um grupo de sete moças e três
rapazes que se abrigam numa vila isolada de Florença para fugir da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Peste_negra" title="Peste negra"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">peste negra</span></a>,
que afligia a cidade.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn11" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn11" style="mso-endnote-id: edn11;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[11]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Cf. Loyn, 1990<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn12" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn12" style="mso-endnote-id: edn12;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[12]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Foucault, 1977, p. 117</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn13" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn13" style="mso-endnote-id: edn13;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[13]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Silva & Silva, 2009, p. 313</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn14" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn14" style="mso-endnote-id: edn14;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[14]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ibidem</i><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn15" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn15" style="mso-endnote-id: edn15;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[15]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Júnior, 2001, 2ª ed., p. 36</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn16" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn16" style="mso-endnote-id: edn16;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[16]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">A peste negra
como tema literário: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">- Francesco Petrarca (1304 - 1374)
contemporâneo e amigo de Boccaccio narrou nas suas epístolas familiares
(<i>Epistulae metricae</i>) episódios da sua vida e, entre eles, a tragédia de sua
mulher amada, Laura, quando encontrou o seu cadáver na madrugada de l 6 de
abril de 1348 vítima da Peste negra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoEndnoteText" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">- Albert Camus nasceu em Mondovi,
Argélia em 7 de novembro de 1913. Era um franco-argelino.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Argélia
era desde 1832 uma colónia Francesa. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">A
Peste</i> é una novela que o autor começou a escrever entre os 28 e 29 anos quando se
radicou na cidade argelina de Orán, que é o local onde se desenrola a epidemia
e que dá título a sua obra. A novela tem um conteúdo médico, sabiamente
intercalado no texto para criar a necessária tensão no leitor; cada página
incluiu uma novidade. Mas o que atrai a atenção do historiador de medicina é a
exata descrição clínica da enfermidade epidémica, verdadeira história clínica
relatada por um escritor não médico<span style="mso-no-proof: yes;"> (Cf.
Larrosa, 2005)</span>.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn17" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn17" style="mso-endnote-id: edn17;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[17]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Júnior, 2001, 2ª ed., p. 26</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn18" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn18" style="mso-endnote-id: edn18;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[18]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Júnior, 2001, 2ª ed., p. 37</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn19" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn19" style="mso-endnote-id: edn19;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[19]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Rodrigues, 2008, p. 114/115</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn20" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn20" style="mso-endnote-id: edn20;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[20]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Sousa , 2013, p. 157</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn21" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn21" style="mso-endnote-id: edn21;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[21]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Sousa , 2013, p. 213</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn22" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn22" style="mso-endnote-id: edn22;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[22]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Sousa , 2013, p. 157</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn23" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn23" style="mso-endnote-id: edn23;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[23]</span></b></span><!--[endif]--></span></span></i></span></a><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Ibidem<o:p></o:p></span></i></div>
</div>
<div id="edn24" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn24" style="mso-endnote-id: edn24;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[24]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Cf.
Santos, 2014 </span><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn25" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn25" style="mso-endnote-id: edn25;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[25]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Oliveira, 2015, p. 171</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn26" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn26" style="mso-endnote-id: edn26;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[26]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Cf. <span style="mso-no-proof: yes;">Sousa , 2013, p. 234/35</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn27" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn27" style="mso-endnote-id: edn27;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[27]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. oliveira, 2015, p. 198</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn28" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn28" style="mso-endnote-id: edn28;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[28]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Sousa , 2013, p. 238</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn29" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn29" style="mso-endnote-id: edn29;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[29]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Oliveira, 2015, p. 158)</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn30" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn30" style="mso-endnote-id: edn30;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[30]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Ariès & Duby, 1990, p. 589</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn31" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn31" style="mso-endnote-id: edn31;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[31]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Oliveira, 2015</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn32" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn32" style="mso-endnote-id: edn32;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[32]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Ibidem, 2015, p. 196</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn33" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 28.4pt; text-align: justify; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn33" style="mso-endnote-id: edn33;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[33]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> O conjunto de
três badaladas dadas pelo sino de uma igreja, para convocar os fiéis à oração da
ave-maria; ângulos: oração, em latim, de saudação e prece à Virgem Maria e que
se reza ao amanhecer, ao meio-dia e ao anoitecer. Oração que se inicia pelas
palavras <i>ave</i> e<i> Maria</i> <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn34" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn34" style="mso-endnote-id: edn34;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[34]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Dogma católico
que proclama a união de três pessoas distintas, Pai, Filho e Espírito Santo,
formando um só Deus; o mistério da Santíssima Trindade.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn35" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn35" style="mso-endnote-id: edn35;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[35]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Cf. Oliveira,
2015, p. 209<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn36" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn36" style="mso-endnote-id: edn36;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[36]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Cf. <span style="mso-no-proof: yes;">Coelho, 2006)</span> <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn37" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn37" style="mso-endnote-id: edn37;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[37]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Santos L. A., 1994</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn38" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn38" style="mso-endnote-id: edn38;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[38]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Sousa , 2013, p. 246</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn39" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn39" style="mso-endnote-id: edn39;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[39]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Almeida, Brochado, & Dinis, 1960, p. 152;<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Cf. Rodrigues, 2008, p. 114/115</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn40" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn40" style="mso-endnote-id: edn40;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[40]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf.Coelho A. B., 1981</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn41" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn41" style="mso-endnote-id: edn41;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[41]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Dias & Ferreira, 2016, p. 38</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn42" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn42" style="mso-endnote-id: edn42;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[42]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Dias & Ferreira, 2016, p. 42</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn43" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn43" style="mso-endnote-id: edn43;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[43]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf.Rosa, 2012, p. 332</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn44" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn44" style="mso-endnote-id: edn44;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[44]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">As epidemias<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>são, ainda, responsáveis indiretas por muitos avanços. A partir de
diversas epidemias emergiram medidas no domínio da saúde, entre outras, e que
mudaram os nossos hábitos e costumes. Comportamentos e instituições que fazem
parte da nossa vida quotidiana sem sabermos, muitas vezes, as suas origens. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Os asilos</b> foram criados para
contender a lepra na Idade Média. Eram os sacerdotes que organizavam estes
espaços, fiscalizados e inspecionados para isolarem os doentes e evitarem a
propagação dos contágios. Este tipo de de espaços também foi usado para albergar
mendigos e vagabundos. A quarentena criou-se para preservar a distância social
e organizar territorialmente as populações para enfrentarem a peste negra no século
XIV, obrigando, por isso,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>os poderes instituídos
a colocarem vigilantes nas ruas, inspetores nos bairros e autoridade
administrativas nas cidades, que velavam pelo cumprimento das medidas adotadas.
Por etapas e em distintos períodos a estas responsabilidades foram-se
acrescentando outras e assim surgiu o que é hoje conhecido como <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">autoridades policiais</b>. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">As vacinas</b>: a varíola (</span>doença
contagiosa aguda (oficialmente declarada extinta do planeta na década de 1970)<span style="mso-no-proof: yes;"> matava muitas das pessoas contagiadas e durante a
conquista da América dizimou uma grande parte da população. Graças a </span><strong><span style="background: white;">Edward Jenner e Louis</span></strong><span style="mso-no-proof: yes;"><b> Pasteur</b>, que examinaram cientificamente as práticas
antes usadas e as transformaram em vacinas. A aplicação generalizada das
vacinas veio poupar milhares de vidas humanas. Os inseticidas. Muitas
doenças transmitidas pelos mosquitos provocavam a malária e o dengue. Em 1939, Paul Muller, que descobriu as propriedades do DDT para acabar com os mosquitos
transmissores da doença, contribuiu, assim, para a luta que se travou conta a
epidemia do tifo. Mas os efeitos nocivos do DDT para a saúde e do meio ambiente
levou à sua retirada, sendo hoje usado em situações muito reduzidas. Os
Cemitérios: na Europa sepultavam-se os mortos dentro das igrejas ou perto
desses templos causando, por isso, o aparecimento de doenças e epidemias. A
construção de cemitérios aparece no seguimento destes acontecimentos com
regulamentos sanitários mais restritos de forma a evitar qualquer doença. As
pandemias contribuíram para a necessária reflexão das condições de vida dos povos
e para a aparecimento de leis e usos que contribuem para que as nossas vidas
sejam mais seguras. </span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn45" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 50.0pt 100.0pt 150.0pt 200.0pt; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn45" style="mso-endnote-id: edn45;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[45]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Escrita entre
1348 e 1353, esta obra é considerada como a obra-prima de Giovanni Boccaccio.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn46" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn46" style="mso-endnote-id: edn46;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[46]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> Importante
pintor florentino (1401-1428) dos inícios do Renascimento.<b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
</div>
<div id="edn47" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn47" style="mso-endnote-id: edn47;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[47]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Filippo Brunelleschi<b> - </b></span>Arquiteto
e escultor italiano (1377-1446), celebrizou-se na construção de cúpulas. Foi um
dos primeiros arquitetos italianos do Renascimento. Conhecia a fundo os métodos
romanos de edificação e divulgou várias soluções arquitetónicas que fizeram
escola e foram fundamentais na arquitetura renascentista.<b><o:p></o:p></b></span></div>
</div>
<div id="edn48" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn48" style="mso-endnote-id: edn48;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[48]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="background: white;">O </span><b>Hofburg</b><span style="background: white;">,
ou </span><b>Palácio Imperial de Hofburg</b><span style="background: white;">, é
um grandioso palácio em </span>Viena<span style="background: white;">, </span>Áustria<span style="background: white;">. Tem as suas origens num castelo fortaleza </span>medieval<span style="background: white;">, datado do século XIII.</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn49" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn49" style="mso-endnote-id: edn49;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[49]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <b>Tosão de Ouro
- </b>Ordem de cavalaria, instituída na França pelo rei Filipe, o Bom
(1396-1467), por ocasião do seu casamento com D. Isabel de Portugal, filha de
D. João I, 1357-1433.<b><o:p></o:p></b></span></div>
</div>
<div id="edn50" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn50" style="mso-endnote-id: edn50;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[50]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Delumeau,
1994, p. 78-79</span><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="edn51" style="mso-element: endnote;">
<div class="MsoEndnoteText">
<a href="file:///C:/Users/cajo/OneDrive/Quarentena/A%20-%20O%20que%20a%20Hist%C3%83%C2%B3ria%20nos%20ensinou%20Expans%C3%83%C2%A3o%20Portuguesa%20e%20a%20quarentena.docx" name="_edn51" style="mso-endnote-id: edn51;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt; line-height: 115%;">[51]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;"> <span style="mso-no-proof: yes;">Cf. Azevedo, 2000<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 9.0pt; line-height: 150%;">BIBLIOGRAFIA<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<!--[if supportFields]><span style='font-size:8.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";mso-no-proof:yes'><span style='mso-element:
field-begin'></span><span style='mso-spacerun:yes'> </span>BIBLIOGRAPHY <span
style='mso-spacerun:yes'> </span>\l 2070 <span style='mso-element:field-separator'></span></span><![endif]--><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Almeida,
M. L., Brochado, I. F., & Dinis, A. J. (1960). <i>Monumenta Henricina vol.
I.</i> Coimbra: Conissão Executiva das comemorações do V Centenário da Morte do
Infante D.Hentique.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Ariès, P., & Duby, G. (1990). <i>História da Vida Privada
da Europa Feudal ao Renascimento vol.2 .</i> Lisboa: Círculo dos Leitores.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Azevedo, C. M. (2000). <i>Dicionário de História Religiosa de
Portugal.</i> </span><span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Lisboa:
CífculoLeitores.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span lang="UZ-CYR" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Bauman, Z. ( 2008). <i>La Sociedad
Contemporánea y Sus Temores. - 1ª ed. .</i> Buenos Aires: Paidós.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Coelho, A. B. (1981). <i>A Revolução de1383.</i> Lisboa :
Editorial Caminho.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Coelho, A. B. (2006). <i>Ruas e Gentes na Cidade na Lisboa
Quinhentista.</i> Lisboa : Caminho.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Delumeau, J. (1994). <i>A Civilização do Renascimento Vol.I.</i>
Lisboa: Editora Estampa.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Dias, P., & Ferreira, D. ( 2016). <i>História de
Portugal.</i> Lisboa : Verso da Kapa • Edição de Livros, Lda.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Foucault, M. ( 1977). <i>O Nascimento da Clínica.</i> Rio de
Janeiro: Editora Forense-Universitária.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Júnior, H. F. (2001, 2ª ed.). <i>A Idade Média, Nascimento do
Ocidente.</i> São Paulo: editora brasiliense.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Koselleck, R. ( 1979 ). <i>O Futuro Passado - Contribuição à
Semântica dos tempos Históricos .</i> Rio de Janeiro : Contraponto Editora.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Larrosa, A. S. (2005). <i>História de la Medicina.</i> </span><span lang="ES-TRAD" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Madrid: Salud Militar – Vol.27 Nº 1
– Abril.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Loyn, H. R. (1990 ). <i>Dicionário da Idade Média.</i> Rio de
Janeiro: Jorge Zahar Editor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Oliveira, A. R. (2015). <i>O Dia-a-Dia Em Portugal na Idade
Média.</i> Lisboa: A Esfera dos Livros.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Pontes , D. (2012 ). <i>O cerco da peste no Porto - Cidade,
imprensa e saúde pública na crise sanitária de 1899.</i> PORTO : Dissertação de
Mestrado de História Contemporânea FLP.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Rodrigues, T. F. (2008). <i>História da população portuguesa.
Das longas permanências à conquista da modernidade .</i> Porto : Edições
Afrontamento .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span lang="UZ-CYR" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Rosa, C. A. (2012). <i>História da
Ciência da Antiguidade ao Renascimento Científico.</i> Brasília: Fundação
Alexandre de Gusmão.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Santos, I. A. (2014). <i>Conflitos Bioéticos na Qarentena
Humana.</i> BRASÍLIA 2014: Tese de Mestrado Bioética.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Santos, L. A. ( 1994 ). <i>Um Século de Cólera: Itinerário do
Medo .</i> Rio de Janeiro: PHYSIS - Revista de Saúde Coletiva vol. 4, nº 1.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Silva, M. H., & Silva, K. V. (2009). <i>Dicionário de
conceitos Históricos.</i> São Paulo : Editora Contexto .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Sousa , G. (2013). <i>História da Medicina Portuguesa Durante
a Expansão.</i> Lisboa: Circulo dos Leitores.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBibliography" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;">
<i><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">Um Século de Cólera: Itinerário do Medo .</span></i><span style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 8.0pt;">
PHYSIS - Revista de Saúde Coletiva.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoEndnoteText">
<br /></div>
</div>
</div>
<br />Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-17944223621078043432020-03-09T19:25:00.003+00:002020-03-10T15:28:52.249+00:00As carquejeiras durante o séc. XIX início do séc. XX<br />
<h2 style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
</h2>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; text-indent: 47.2px;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-77MX3QJSFQc/XmewXubq5mI/AAAAAAAALn0/an6we4mQy4gCjOAWp9L2RVi8FsbnR46EACLcBGAsYHQ/s1600/carquejeiras.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="168" data-original-width="300" src="https://1.bp.blogspot.com/-77MX3QJSFQc/XmewXubq5mI/AAAAAAAALn0/an6we4mQy4gCjOAWp9L2RVi8FsbnR46EACLcBGAsYHQ/s1600/carquejeiras.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span id="headline" style="background-color: white; color: #47545d; font-size: 12px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; text-indent: 0px;">Carquejeiras - As Escravas do Porto - Documentários - RTP</span><span style="background-color: white; color: #47545d; font-family: "sintonyregular"; font-size: 12px; text-indent: 0px;"></span><br />
<div style="background-color: white; color: #47545d; font-family: sintonyregular; font-size: 12px; outline: 0px; padding: 0px; text-align: start; text-indent: 0px;">
<a href="https://www.rtp.pt/programa/tv/p38527" id="url" style="color: rgb(0, 119, 148) !important; font-size: 10px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; text-overflow: ellipsis; white-space: nowrap;" target="_blank">https://www.rtp.pt/programa/tv/p38527</a></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;">No passado dia
8 de Março, pelas 19,42 horas, foi exibido um documentário sobre “As
carquejeiras que durante o séc. XIX início do séc. XX faziam chegar à cidade a
carqueja que descarregavam dos barcos acostados às margens do Douro.” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="mso-spacerun: yes;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span></span><br />
<span style="mso-spacerun: yes;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;">Este trabalho
era desenvolvido fundamentalmente por mulheres e o documentário pretende ser
uma “Homenagem a mulheres esquecidas que desempenharam uma tarefa fundamental
para o desenvolvimento da cidade do Porto.” Este “drama silencioso e silenciado
destas escravas do Porto”, aqui apresentado, demonstra as desgraças e as
desventuras de quem este trabalho exerceu. Trabalho imposto pela miséria, pela
fome, e desqualificação social destas mulheres e das suas famílias. E,
sobretudo, pela manifesta indiferença, social e comunitária a que eram
sujeitas. É, neste contexto de exercício de uma profissão, que a palavra
trabalho mais se aproxima da sua etimologia: (do latim tripalìum) '”instrumento
de tortura”. Na realidade “Estas "Mulheres-escravas", dobradas pelo
peso da carqueja e da sua condição social, calcorreavam calçadas, ruas, vielas
e ruelas da cidade do Porto, percorrendo distâncias de cinco quilómetros ou
mais, no desempenho de um árduo trabalho que permitia que se cozesse pão, se
acendessem fogões a lenha ou se aquecessem as lareiras das casas mais abastadas
da cidade nevoenta e fria.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span><br />
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="color: blue;">As fontes de energia</span><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span></b><br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-iiLcO2fyS40/XmevIqNGAXI/AAAAAAAALnw/hZoXzmJQKm8_ixpZTZFnS8YK4G7jHrfkgCLcBGAsYHQ/s1600/IMG_5410.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1214" data-original-width="1600" height="151" src="https://1.bp.blogspot.com/-iiLcO2fyS40/XmevIqNGAXI/AAAAAAAALnw/hZoXzmJQKm8_ixpZTZFnS8YK4G7jHrfkgCLcBGAsYHQ/s200/IMG_5410.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Jardim da Estrela - Lisboa</td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;">Se recuarmos,
não mais de duzentos anos, constatamos que as fontes de energia da sociedade
portuguesa provinham de fontes de energia que hoje consideramos ecologicamente
prejudiciais, nalguns casos extintas ou pouco importantes para produzir bens e
serviços que respondam as nossas necessidades. Mas, a lenha, o vento e a água
continuam, cada vez mais, a ser necessários. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span><br />
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;">As
carquejeiras existiam no Porto em Lisboa e noutras cidades. O abastecimento de
lenha e carvão vegetal às cidades do Porto, de Lisboa, vilas e aldeias fez
emergir novas formas de trabalho: o dono das propriedades, o carvoeiro ou
mateiro (encarregado de zelar pelas matas ou florestas), os transportadores de
lenha que o poderiam fazer em barcos (barqueiros) e/ou utilizando animais, os proprietários
de estâncias, carvoarias e tendas, os revendedores e atravessadores
(intermediário). O abastecimento das cidades faz emergir um autêntico mercado
energético do qual deriva uma turba de agentes e interesses. Este mercado é
regulado pelas Câmaras Municipais e pelo Rei. É, neste contexto, que surgem,
entre outras profissões, as mulheres carquejeiras e homens que também existem,
sobretudo na cidade de Lisboa, que fazem o trabalho de transporte da carqueja
pelas cidades, vilas e aldeias. </span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0Porto, Portugal41.1579438 -8.629105299999999141.0623098 -8.790466799999999 41.253577799999995 -8.4677438tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-13262209279516669292013-05-09T20:55:00.002+01:002013-05-09T20:55:54.847+01:00CONVITE<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-f_g8lPEb7Xc/UYgC6lOCVBI/AAAAAAAAD4U/ejzCA98fbaY/s1600/Convite+lan%25C3%25A7amentolivro.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://4.bp.blogspot.com/-f_g8lPEb7Xc/UYgC6lOCVBI/AAAAAAAAD4U/ejzCA98fbaY/s320/Convite+lan%25C3%25A7amentolivro.png" width="244" /></a></div>
<br />Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-76158918068949096362012-09-05T14:28:00.000+01:002012-09-05T14:28:12.567+01:00
<br />
<div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-add-space: auto; text-align: center;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%;"><span style="color: #b45f06; font-size: x-large;">Diferença: construção social</span> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-add-space: auto; text-align: center;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"></span><o:p></o:p></span></b> </div>
<span style="font-size: x-small;"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt;">(Carlos Jorge, Doutor
em Sociologia, </span><span style="font-size: 9pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Especialidade:
Relações Interculturais)<o:p></o:p></span></span><br />
<br />
<div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="margin: 0cm 0cm 0pt 318.6pt; mso-add-space: auto;">
<span style="font-size: 10pt; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Desde que
as sociedades existem e desenvolvem relações entre si a problemática da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">diferença</i> existe enquanto fator de
demarcação. Não é provável, pois, que exista uma cultura tão isolada que não
tenha nenhuma espécie de relação com outras. Se isto é um axioma, dele decorre
que a perceção da alteridade é um fenómeno universal e, consequentemente, a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">diferença</i> é uma constante na história da
humanidade. <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 9pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">A
expansão das civilizações greco-romanas, os descobrimentos ibéricos, a formação
dos grandes impérios coloniais e, mais recentemente, a globalização são
momentos particularmente interessantes para compreender o modo imagético como o
Ocidente construiu imagens poderosas para enclausurar o Outro em posições de
inferioridade. A domesticação das diferenças é um legado da Antiguidade Grega.
O conceito de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">bárbaro</i> começou por
designar simplesmente os povos não gregos, os considerados estrangeiros, os <i style="mso-bidi-font-style: normal;">metecos</i>, vindo mais tarde a considerar
como <i style="mso-bidi-font-style: normal;">bárbaros</i> todos os povos
diferentes deles, por estes não expressarem consideração pela <i style="mso-bidi-font-style: normal;">polis</i>, pela língua helénica e pelos
ideais literários e artísticos das cidades-estados<span style="mso-no-proof: yes;"> (cf. Mossé, [1993] 1999).</span> <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">A
partir do século XVIII, a leitura das narrativas do passado adquire uma nova
dimensão. A ilustração passa a compreender a história em termos do
desenvolvimento do espírito humano enfatizando a explicação das desigualdades a
partir da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">natureza</i>. O <i style="mso-bidi-font-style: normal;">selvagem, </i>como singularidade exótica<i style="mso-bidi-font-style: normal;">, </i>transmuta-se em homem dos primórdios
da humanidade, o <i style="mso-bidi-font-style: normal;">primitivo</i>. A
conceção de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">natureza humana</i> universal
ou a noção de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">humanidade,</i> descrita
por Lévi-Strauss (<span style="mso-no-proof: yes;">[1952] 2006), </span>faz
desaparecer a ideia de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">selvagem</i> como
construção exótica. As novas conceções admitem que as <i style="mso-bidi-font-style: normal;">diferenças de costumes</i> podem ser lidas como um grande mapa da
humanidade e, consequentemente, explicar as várias etapas da evolução humana.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Até
ao início da segunda Guerra Mundial, diversos biólogos, naturalistas, médicos,
entre outros, contribuíram com os seus estudos para a definição conceptual das
diferenças humanas em termos de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">raça</i>,
adquirindo a cultura uma nova importância. A racialização das diferenças foi um
processo que se construiu e desenvolveu, sobretudo, em contextos coloniais. A
distância cultural que separa o nativo da metrópole faz emergir uma cultura
detentora de especificidades própria. É homogénea, com hábitos e valores
simbólicos sustentados e não comparáveis: a racialização transmuta-se
progressivamente, num processo de etnicização <span style="mso-no-proof: yes;">(cf.
Fernandes, 1998; Machado F. L, 2002)</span>. Com este processo, que sucede com
o fim da segunda Guerra Mundial e da ideologia nazi, que defendia a
superioridade e a pureza racial, as explicações pela <i style="mso-bidi-font-style: normal;">raça</i> entram em declínio. Para isso, tem contribuído, em particular,
a UNESCO que convidou reputados investigadores de diferentes áreas do conhecimento
científico para construírem uma nova abordagem desta problemática. As
referências à <i style="mso-bidi-font-style: normal;">raça</i> desaparecem
substituindo-a por referências às diferenças étnicas e culturais. (Machado F.
L., 2002: 327). <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">As
diferenças manifestam-se através de declarações de pertença e de não pertença,
de inclusão e de exclusão: “é suficiente para ‘nós’ estabelecer essas
fronteiras na nossa mente; por conseguinte, ‘eles’ tornam-se ‘eles’, e tanto o
território como a mentalidade ‘deles’ são referidos como sendo diferentes dos “nossos”
(Said, 1997: 62). A diferença não é neutra, razão pela qual desenvolve tensões
e conflitos, receios e inquietações (<span style="mso-no-proof: yes;">Wieviorka,
[1992]1995; Touraine, 1998). </span>A diferenciação apoia-se nas
particularidades atribuídas de forma imutável aos grupos e generalizadas a
todos os seus membros<span style="mso-no-proof: yes;"> (Amâncio, 1994)</span>. No
entanto, estas características “são mutáveis e não definitivas, são abertas e
não fechadas” <span style="mso-no-proof: yes;">(Machado F. L., 2002: 32 ), </span>podem
ser constantemente reinventadas e reinterpretadas (<span style="mso-no-proof: yes;">Herskovits, [1948]1952</span>, citado por Cuche, 1999: 170), e permitem a
emergência de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">culturas sincréticas</i>
(Cuche, 1999: 82; <span style="mso-no-proof: yes;">Robertson, 1992: 66</span>), <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mestiças</i> (Wieviorka, 2002: 80),
integrando num mesmo sistema elementos tomados de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">empréstimo</i> doutras culturas (Sapir, 1949, citado por Cuche: 61). <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">A
construção da diferença não era neutra, estava associada à <i style="mso-bidi-font-style: normal;">desigualdade</i> e à <i style="mso-bidi-font-style: normal;">discriminação.</i>
Este processamento de diferenciação simbólica manifesta-se na <i style="mso-bidi-font-style: normal;">desumanização</i> do outro <span style="mso-no-proof: yes;">(Amâncio, 1994),</span> tendo sido “justificada pela
Igreja e pelo Estado na base de que as pessoas têm distintas naturezas, e
algumas naturezas são melhores que outras”<span style="mso-no-proof: yes;">
(Young, 2000: 264)</span>. Na tradição, explica Iris Young, a lei e as normas
sociais definiam os direitos, os privilégios e obrigações de maneira diferente
nos diversos grupos que se distinguiam por características de sexo, raça,
religião, classe social ou pelo exercício da profissionalidade/ocupação. <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-no-proof: yes;">Young</span><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> considera que, com a emergência do iluminismo, se
anuncia uma nova conceção revolucionária da humanidade e da sociedade: todas as
pessoas são iguais, na medida em que todas têm uma capacidade para a razão e
para o sentido moral. Os ideais de liberdade e igualdade, defendidos pelo
iluminismo, inspiraram e inspiram movimentos contra a opressão e a dominação,
cujo êxito permitiu que se criassem valores e instituições sociais que
constituem o alicerce das sociedades contemporâneas. </span><span style="font-size: 9pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Young
admite que é necessário insistir na igualdade e na liberdade pelo facto de a
diferença entre grupos continuar a existir, não se podendo, por isso, ignorar
estas diferenças porque elas têm consequências opressivas em três sentidos: em
primeiro lugar, a cegueira frente à diferença põe em situação de desvantagem os
grupos cuja experiência cultural e as capacidades socializadas diferem das que
têm os grupos privilegiados; em segundo lugar, o ideal de uma humanidade
universal sem diferenças de grupos sociais tende a que sejam os grupos
dominantes a definir as normas da humanidade em geral; em terceiro lugar, estes
grupos que se desviam de um critério, supostamente, neutral tendem a uma
desvalorização internalizada por parte dos membros desses mesmos grupos (cf. <span style="mso-no-proof: yes;">Young, 2000: 276-278)</span>.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Os
diferentes grupos compartilham algumas similaridades em alguns aspetos e sempre
compartilham potencialmente alguns atributos, experiências e objetivos. A
alternativa a um significado de diferença, que essencializa e estigmatiza, é
uma compreensão da diferença como especificidade e variação. A compreensão <i style="mso-bidi-font-style: normal;">relacional</i> da diferença cria uma
oportunidade para refletir acerca da identidade e, para se compreender
igualmente, a necessidade de construção de novos significados para a identidade
de grupo<span style="mso-no-proof: yes;"> (cf. Young, 2000: 288-290)</span>.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 11pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Referencias Bibliográficas<o:p></o:p></span></b></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Amâncio, L. (1994). <i>A Construção
Social da Diferença.</i> Porto: Edições Afrontamento.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Cuche, D. (1999). <i>A Noção de Cultura
nas Ciências Sociais.</i> Lisboa: Fim de Século Edições.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Lévi-strauss, C. ([1952] 2006). <i>Raça
e História.</i> Lisboa: Editorial Presença.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Machado, F. L. (2002). <i>Contrastes e
Continuidades - Migrações, Etnicidade e Integração dos Guineenses em Portugal.</i>
Lisboa: Celta Editora.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Mossé, C. ([1993] 1999). <i>O Cidadão
na Grécia Antiga.</i> Lisboa: Edições 70.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Said, E. W. (1997). <i>Orientalismo.</i>
Lisboa: Livros Cotovia.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Touraine, A. (1998). <i>Iguais e
Diferentes - Podemos Viver Juntos.</i> Lisboa: Instituto Piaget.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Wieviorka, M. ([1992]1995). <i>Racismo
e Modernidade.</i> Lisboa: Bertrand Editora.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Young, I. M. (2000). <i>La Justicia y
la Política de la Diferencia.</i> Madrid: Ediciones Cátedra.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-9056607050275716992012-01-27T13:36:00.001+00:002012-01-27T13:39:09.440+00:00Carta dirigida à Senhora Presidente do Conselho Geral <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">À Presidente do Conselho
Geral Transitório</span></b><br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> do AERF – Dr.ª. Maria Filipa Baganha<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Ex.ª
Senhora Presidente,<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">No passado dia 18 de Janeiro, pelas 17.00 horas, na sala da
Associação de Pais da escola sede do Agrupamento, fui entrevistado pela
Comissão do Conselho Geral responsável pela apreciação das candidaturas ao
lugar de Diretor. Nesta entrevista, registaram-se dois acontecimentos que me
induziram a escrever-lhe.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">1º – <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Problema</b> – A
primeira pergunta que a Senhora Presidente me fez foi: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">sabe qual é o número de professores e alunos existentes no Agrupamento?<o:p></o:p></i></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Esclarecimento</span></b><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> – Esta pergunta tende a
beneficiar um dos candidatos ao cargo de Diretor, a candidata Maria José
Ascensão. O exercício do cargo de Presidente da C.A.P. do AERF permite-lhe ter
acesso a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">informação privilegiada</i>. Não
é possível conhecer o que não é do <i style="mso-bidi-font-style: normal;">domínio
público</i>. Até à data da entrevista não estava publicada no <i style="mso-bidi-font-style: normal;">site</i> ou em qualquer outro local da sede
do Agrupamento a informação que me foi solicitada. Como dar uma resposta clara,
precisa e concisa a uma pergunta para a qual não existe informação disponível?<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Aconselho</span></b><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> – Esta questão (e outras
semelhantes, no caso de existirem) deverá, pelas razões supramencionadas, ser
retirada da grelha de avaliação dos candidatos a Diretor do AERF pelas razões
expressas. <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">2º – Problema</span></b><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> – Já no final da minha
entrevista, uma das representantes no Conselho Geral da Comunidade Local/Museu
Nacional Soares dos Reis, a Senhora Maria João Vasconcelos, teceu a seguinte
consideração: … <i style="mso-bidi-font-style: normal;">o que disse acerca do
orçamento não é assim!<o:p></o:p></i></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Esclarecimento</span></b><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> – As considerações e/ou
propostas que fiz acerca do orçamento privativo do AERF, nomeadamente no que se
refere à terminologia e/ou à utilização dos recursos públicos financeiros contemplados
no <i style="mso-bidi-font-style: normal;">orçamento privativo</i> do AERF, assim
como a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">classificação económica das
despesas públicas</i> que utilizei na minha argumentação, como foi o caso das <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Despesas de capital</i> e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Despesas correntes</i> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">aquisições de serviço</i> que contemplam, entre outros, os consumos de
secretaria) provêm do que está plasmado no Decreto-lei nº 26/2002 de 14 de
Fevereiro, assim como de numerosíssimas circulares e ofícios-circulares que o
Gabinete de Gestão Financeira do Ministério da Educação remete para as
Escolas/Agrupamento de Escolas relativas às <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Despesas
de Capital</i> e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Despesas Correntes</i>
(classificações económicas 06.02.03.C0.00.00 e 11.02.00.00.00). As alterações
orçamentais entre vários blocos de despesas são da competência do próprio
Agrupamento, como referem numerosíssimos documentos oficiais. <o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Aconselho</span></b><span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"> – Os membros do Conselho
Geral não são obrigados a dominar e/ou conhecer em pormenor as terminologias
usadas nos <i style="mso-bidi-font-style: normal;">orçamentos privativos</i> e as
<i style="mso-bidi-font-style: normal;">classificações económicas das despesas
públicas. </i>É-lhes exigido, no entanto, alguma cautela nas afirmações que
fazem para não prejudicar, ainda que involuntariamente, os entrevistados. A
leitura do no Decreto-lei nº 26/2002 de 14 de Fevereiro, bem como muito
contribuirá para o esclarecimento desta questão.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Ex.ª Senhora Presidente do Conselho Geral Provisório do AERF<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Solicito, p.f., que seja dado conhecimento desta minha carta
à Comissão do Conselho Geral responsável pela apreciação das candidaturas ao
lugar de Diretor, bem como ao próprio Conselho Geral.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Porto, 19 de Janeiro de 2012<o:p></o:p></span></div>
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><o:p></o:p></span><br />
<br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><span style="mso-tab-count: 5;"> </span>O
Candidato a Diretor do AERF<o:p></o:p></span></div>
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><span style="mso-tab-count: 5;"> </span></span><br />
<div class="Body1" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 12.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span style="font-size: 8pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Carlos Jorge dos Santos Sousa<o:p></o:p></span></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-73903472946233426632012-01-27T13:23:00.001+00:002012-01-27T13:27:42.806+00:00Candidatura a Director do AERF - Projeto de Intervenção<object classid="clsid:D27CDB6E-AE6D-11cf-96B8-444553540000" height="500" id="calameo-viewer-000410937e64bb4b9c2de-1327670514" width="100%">
<param name="movie" value="http://v.calameo.com/2.3/cviewer.swf?bkcode=000410937e64bb4b9c2de&langid=pt" />
<param name="quality" value="high" />
<param name="wmode" value="opaque" />
<param name="allowscriptaccess" value="always" />
<param name="allowfullscreen" value="true" />
<param name="swfversion" value="9.0.45.0" />
<!--[if !IE]>-->
<object id="calameo-viewer-inner-000410937e64bb4b9c2de-1327670514" type="application/x-shockwave-flash" data="http://v.calameo.com/2.3/cviewer.swf?bkcode=000410937e64bb4b9c2de&langid=pt" width="100%" height="500">
<!--<![endif]-->
<param name="quality" value="high" />
<param name="wmode" value="opaque" />
<param name="swfversion" value="9.0.45.0" />
<param name="allowscriptaccess" value="always" />
<param name="allowfullscreen" value="true" />
<script type="text/javascript" src="http://s1.calameoassets.com/calameo-v4/widgets/loader/cloader.js"></script>
<!--[if !IE]>-->
</object>
<!--<![endif]-->
</object>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-11063185127466166502011-02-28T19:32:00.003+00:002011-02-28T20:26:46.248+00:00Perguntas e respostas acerca da educação inclusiva e dos normativos legais: o reino do faz de conta?!<a href="https://lh3.googleusercontent.com/-U2RjxvQrpB8/TWv8jBLbtDI/AAAAAAAAB-E/7RyxF8LgkxA/s1600/imagesCAT4LFZI.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="150" src="https://lh3.googleusercontent.com/-U2RjxvQrpB8/TWv8jBLbtDI/AAAAAAAAB-E/7RyxF8LgkxA/s200/imagesCAT4LFZI.jpg" width="200" /></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">O que é a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva</i>? É a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">integração</i> das crianças <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">aleijadas, incapacitadas, inválidas, na turma normal?</span></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Não, não é! Vejamos, em primeiro lugar, a diferença que existe entre <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva</i> e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">a integração</i>. O conceito de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">integração</i> está de uma forma geral associado à necessidade de retirar as <i style="mso-bidi-font-style: normal;">crianças e jovens com deficiências</i> das instituições de ensino especial permitindo-lhes a adaptação a um novo espaço e a possibilidade de novos relacionamentos, de convívio, socialização e aprendizagem. As práticas pedagógicas são, igualmente, transportadas para a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">escola regular</i>. O programa educativo individual é desenhado pelo professor de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação especial</i> de acordo com as características do aluno. A educação apropriada, os serviços adequados e, respectiva, modalidades de atendimento caracterizam a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação integradora.</i> Temos, pois, uma <i style="mso-bidi-font-style: normal;">integração </i>que se caracteriza por uma <i style="mso-bidi-font-style: normal;">participação tutelada</i> numa escola com valores próprios à qual o aluno terá de se adaptar.<br />
A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva</i> (EI) remete para um outro paradigma educativo: todos os alunos com ou sem deficiência passam a interagir num mesmo contexto educativo, em consonância com os interesses, as características e necessidades de um <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ensino e aprendizagem cooperativas</i>. A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">integração/educação<br />
especial</i> assenta numa perspectiva centrada no aluno; a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação escolar/educação inclusiva</i> assenta numa perspectiva centrada no currículo.<o:p></o:p></span><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Os termos usados na pergunta (crianças <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">aleijadas, incapacitadas, inválidas, turma normal)</span> foram utilizados até aos anos 80. A partir de 1981, começa-se, por influência do Ano Internacional das Pessoas Deficientes, a escrever e a falar utilizando a expressão <i style="mso-bidi-font-style: normal;">pessoa deficiência.</i> Quanto à <i style="mso-bidi-font-style: normal;">turma normal </i>ela deve ser substituída por classe/turma comum ou classe/turma regular. <o:p></o:p></span><br />
<br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Não lhe parece que o uso das palavras é uma mera questão de semântica? Não será mais importante saber se existe em Portugal legislação que garanta um ensino e aprendizagem cooperativo, como refere?<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Não é uma mera questão semântica ou sem interesse. É importante que os principais agentes educativos, como é o caso dos educadores e professores, falem e escrevam evitando os preconceitos, os estigmas e estereótipos que sempre caracterizaram a nossa relação com as pessoas diferentes. Deveremos desencorajar as práticas discriminatórias ancoradas em conceitos obsoletos, em ideias equivocas e em informações inexactas que inconscientemente reforçam e perpetuam a exclusão e não cooperam no sentido da necessária mudança de paradigma: da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">integração</i> para a inclusão. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Sim, garante! Em Portugal a legislação garante uma educação inclusiva. O <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Decreto-Lei n.º 3/2008 de 7 de Janeiro, entre outros, vem activar <i style="mso-bidi-font-style: normal;">os necessários apoios especializados às crianças e jovens com necessidades educativas especiais</i>. <o:p></o:p></span></span><br />
<br />
<b><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Poderemos, então, afirmar que todas as crianças e jovens com necessidades educativas especiais<br />
(NEE) encontram equidade educativa na escola democrática e inclusiva existente no sistema de ensino português?<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Não, tal afirmação não corresponde à realidade! De facto os nossos principais problemas não estão relacionados com a (abundante) produção legislativa, mas sim, com as contradições existentes entre a letra da legislação, os recursos e as práticas seguidas nas escolas e agrupamentos de escolas. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ideologia da inclusão</i> está presente nos discursos, nos programas, nos projectos políticos e no imaginário e não nas possibilidades concretas e quotidianas da nossa vida escolar. <o:p></o:p></span><br />
<br />
<b><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Possuímos legislação adequada, escolas de referência, instalações modernas e bem equipadas<br />
e, mesmo assim, não proporcionamos aos (nossos) alunos, nomeadamente aos alunos com NNE, um ensino inclusivo?<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Não, muitas das escolas e agrupamentos de escolas não asseguram um ensino </span><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">que garanta <i style="mso-bidi-font-style: normal;">a permanência, os princípios da justiça e da solidariedade social, da não discriminação e do combate à exclusão social, da igualdade de oportunidades no acesso e sucesso educativo</i>, como refere o artigo 2º do DL <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">n.º 3/2008 de 7 de Janeiro.<o:p></o:p></span></span><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">De facto muitas das (nossas) escolas e agrupamento de escolas possuem instalações modernas e estão bem equipadas. Mas falta, em muitos casos, os recursos humanos qualificados, (in)formados e, consequentemente, com competências para <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dar respostas às necessidades dos alunos com NNE. As escolas e agrupamento de escolas não adoptam modelos inclusivos. Muitas continuam a funcionar com base num paradigma educativo centrado na <i style="mso-bidi-font-style: normal;">integração</i>. <o:p></o:p></span><br />
<br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Como poderemos transpor os obstáculos que entravam o desenvolvimento de uma <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva</i>?<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Não existem respostas simples e prontas a usar! Poderemos, no entanto, tecer algumas considerações que poderão contribuir para desatar alguns dos nós desta problemática. Os recursos humanos, já referenciados, são fundamentais: formação inicial e contínua dos educadores e dos professores é, em geral, a resposta clássica para esta e outras questões educativas. Mas existem outras.<o:p></o:p></span><br />
<br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Que outras? <o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Em primeiro lugar o respeito pelos normativos existentes. É fundamental que as turmas que tenham alunos com NEE não tenham mais de 20 alunos, como está embelecido no despacho 14 026/2007; que os serviços apoio de educação especial assegurem atempadamente e eficazmente os apoios necessários; que a gestão da sala de aula seja feita tendo em consideração que <i style="mso-bidi-font-style: normal;">todos os alunos<br />
são diferentes</i> e não apenas o aluno com NEE; que a gestão e administração escolar criem condições efectivas de apoio e dinamização de procedimentos facilitadoras da igualdade de oportunidades no acesso e sucesso educativo de todos os alunos de forma a contribuir para uma cultura que sedimente valores e práticas que se aproximam da <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva </i>o que pressupõe (in)formação; definição de procedimentos no Projecto Educativo, nos planos anuais e plurianuais de actividades e nas metas e estratégias de aprendizagem.<o:p></o:p></span><br />
<br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Justifica-se que os alunos com NEE sejam apoiados, nalgumas disciplina, fora do contexto da sala de aula/turma em que estão integrados?<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Não, não se justifica! A elaboração de um <i style="mso-bidi-font-style: normal;">programa educativo individual</i>, elaborado pelo director de turma, docente de educação especial e o encarregado de educação deverá contemplar as adequações curriculares necessárias. Estas adequações curriculares, que não ponham em causa as competências<br />
essências e terminais da disciplina (conforme ponto nº 1 do artigo 18º do DL <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">n.º 3/2008 de 7 de Janeiro), são leccionadas, sempre (!), em contexto de sala de aula/turma conforme a lei referenciada.<o:p></o:p></span></span><br />
<br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">A <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva </i>é da responsabilidade da escola e, pelos vistos, a escola não responde de forma satisfatória. Estamos numa encruzilhada?<o:p></o:p></span></b><br />
<br />
<span style="line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">Não, a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">educação inclusiva</i> não é somente da responsabilidade da escola! É uma responsabilidade da sociedade, de todos nós. A sociedade terá de se adaptar, cada um de nós terá de cooperar, ninguém poderá ficar fora!<o:p></o:p></span><br />
<br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-92223069925661448412011-02-13T21:18:00.003+00:002020-06-08T16:18:45.219+01:00<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br />
<div align="justify"><strong>Perguntas e respostas acerca da ADD<br />
(Avaliação de Desempenho Docente)<br />
<br />
Quando há lugar à observação de aulas?</strong><br />
<strong><br />
<br />
</strong>De acordo com Decreto Regulamentar 2/2010, artigo 9º, ponto 1, A observação de aulas é facultativa, só tendo lugar a requerimento dos interessados.<br />
Mas é, igualmente, obrigatória (de acordo com o ponto 2) para:<br />
a) Obtenção das menções qualitativas de Muito bom e Excelente;<br />
b) Progressão ao 3.º e 5.º escalão da carreira, nos termos estabelecidos no n.º 3 do artigo 37.º do ECD.<br />
3 — A observação abrange, pelo menos, duas aulas leccionadas pelo avaliado em cada ano lectivo.<br />
4 — Para efeitos do disposto no n.º 2, os procedimentos a adoptar sempre que, por força do exercício de cargos ou funções, não possa haver lugar a observação de aulas, são os estabelecidos por portaria conjunta dos membros do Governo responsáveis pelas áreas da Administração Pública e da educação.<br />
<br />
<strong>Os Relatores e Coordenadores para obtenção das menções qualitativas de Muito bom e Excelente necessitam de observação de aulas?</strong><br />
<br />
O ponto 4 do artigo 9º refere os procedimentos a adoptar sempre que, por força do exercício de cargos ou funções, não possa haver lugar a observação de aulas. Os relatores e coordenadores poderiam ser incluídos neste ponto mas, vejamos o que foi estabelecido pela portaria 926/2010 de 20 de Setembro:<br />
Artigo 1.º<br />
Objecto<br />
1 — A presente portaria estabelece os procedimentos a adoptar sempre que, por força do exercício de cargos ou funções, não possa haver lugar à observação de aulas prevista no artigo 9.º do Decreto Regulamentar n.º 2/2010, de 23 de Junho.<br />
2 — Para os efeitos do disposto na presente portaria, entende-se por observação de aulas aquela que incide sobre o desempenho docente em contextos de ensino-aprendizagem através de efectiva interacção entre docente e criança ou aluno, incluindo as situações específicas dos professores bibliotecários e dos docentes de intervenção precoce, de apoio educativo, de educação especial e de Formação de adultos.<br />
<br />
<br />
Artigo 2.º<br />
Âmbito de aplicação<br />
1 — O disposto na presente portaria aplica-se aos docentes em licença sabática, em regime de equiparação a bolseiro a tempo inteiro e aos que se encontram no exercício de cargos ou funções fora do estabelecimento de educação ou de ensino e que, por esse motivo, não desenvolvem Interacção no âmbito do ensino -aprendizagem com crianças ou alunos.<br />
<br />
<strong>Então a pergunta permanece: Os Relatores e Coordenadores para obtenção das menções qualitativas de Muito bom e Excelente necessitam de observação de aulas?</strong><br />
<br />
De acordo com o Decreto Regulamentar 2/2010, artigo 9º, ponto, artigo 9º os Relatores e Coordenadores terão de pedir observação de aulas para obtenção das referidas menções!<br />
<br />
<strong>Em muitas escolas/A.E. os Relatores e Coordenadores consideraram que o artigo 28 º e 29 º do Decreto Regulamentar 2/2010 permitem a obtenção das menções qualitativas de Muito bom e Excelente sem necessitarem de observação de aulas?</strong><br />
<br />
De facto, estes dois artigos conjugados com o artigo 45º do ECD dão-nos a entender que os professores Relatores e Coordenadores não necessitarem de aulas observadas. Mas não nos dizem, de forma clara, precisa e concisa, se aos mesmos é permitida a obtenção das menções qualitativas de Muito bom e Excelente sem a observação de aulas que o artigo 9º determina. A questão que se nos se coloca: são ou não necessárias aulas observadas para os professores que pretendam ir para além do bom? O Ministério da Educação tem de clarificar esta questão e acabar com as dúvidas existentes!<br />
<br />
<strong>O professor avaliado é obrigado a organizar um dossier individual durante o processo da Avaliação de Desempenho Docente?</strong><br />
<br />
Não, não é obrigado! O critério de apresentação ou não de um dossier individual do professor é da inteira responsabilidade do mesmo. O Artigo 17.º ponto 2 do Decreto Regulamentar 2/2010 é muito claro: A auto-avaliação é obrigatória e concretiza-se através da elaboração de um relatório a entregar ao relator em momento anterior ao preenchimento, por este, da proposta de ficha de avaliação global. Se analisarmos o despacho 14420/2101 de 15 de Setembro constatamos que: ponto 2 — O relatório de auto‑avaliação deve ser redigido de forma clara, sucinta e objectiva, não podendo exceder seis páginas A4.<br />
<br />
<strong>Mas neste Relatório de Auto-avaliação o professor poderá, ainda, anexar documentos relevantes para a apreciação que não constem no seu processo individual?</strong><br />
<br />
Sim! Pode anexar documentos que possibilitem mobilizar o mínimo de duas e o máximo de quatro evidências que contribuam, segundo o despacho 14420/2101 de 15 de Setembro, para a sua avaliação de desempenho. Mas o que o professor não pode, em nenhuma circunstância, é exceder a seis pais A4 que o mesmo despacho lhe impõe.<br />
<br />
<br />
<strong>Os Professores que reúnam condições para a aposentação devem ser avaliados?</strong><br />
<br />
Não! Todos os docentes que solicitaram a respectiva aposentação não necessitam de ser avaliados, segundo o Artigo 12.º do Decreto Regulamentar n.º 1-A/2009 de 5 de Janeiro. Mas, devem apresentar um requerimento neste sentido ao presidente do conselho executivo ou director, para serem dispensados da respectiva avaliação.<br />
<br />
<strong>A avaliação de desempenho docente pressupõe, de acordo com o Decreto Regulamentar 2/2010 e o Decreto-lei n.º 75/2010, de 23 de Junho, a existência de um quadro de referência externo e interno que dão sustentabilidade à mesma. Como proceder no caso onde este quadro de referências não existe ou não está totalmente assegurado?</strong><br />
<br />
É verdade! A nível externo deveremos ter como referências as Metas de Aprendizagem para o Ensino Básico; a nível interno deveremos ter como referencial de avaliação os Objectivos e metas fixados: no Projecto Educativo de Escola; no Plano Plurianual de Actividades; no Projecto Curricular de Escola e, por fim, no Projecto Curricular de Turma. A pergunta é correcta: como proceder nos casos em que estes referenciais não estão assegurados?<br />
<br />
Carlos Jorge</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-57736706019685662452009-04-30T13:06:00.000+01:002009-04-30T13:08:13.606+01:00“Conta-me como foi”: o estatuto do aluno.<div align="justify">Era o alvorecer de uma nova década. Eu teria pouco mais de 15 anos, e o alvorecer mais importante das últimas décadas estava ainda na incubadora da história e nas contradições e tensões sociais que, então, se viviam. A escola que frequentava era mista. O edifício era um ícone da tipologia que caracterizava as construções do Estado Novo; a gestão e administração escolar não fugiam ao controle severo da ideologia que sustentava o regime: era o tempo do Estado Novo e do Director Escolar! </div><div align="justify"><br />A escola: entrávamos na porta principal do edifício e, de imediato, ingressávamos num enorme hall, que demarcava as possibilidades de circulação no seu interior e que, por sua vez, impedia o acesso a dois corredores que permitiam a circulação pelos três pisos existentes: pelo corredor do lado direito estavam autorizadas a circular as raparigas; o do lado esquerdo destinava-se à circulação dos rapazes mas, logo que nele se entrava, deparávamo-nos com um bengaleiro, que era uti­lizado por ambos. O espaço ocupado pelo bengaleiro era um dos três locais onde rapa­zes e raparigas se encontravam; os outros dois, eram o bar e a cantina. Cruzávamo-nos esporadicamente nalguns corredores.</div><div align="justify"><br />Vestíamos calças com boca-de-sino, camisolas de gola alta e camisas muito justas ao corpo; calçávamos sapatos com saltos e solas que chegavam, nalguns casos, a atingir os 2 cm de altura. Os rapazes usavam os cabelos muito compridos e as raparigas curtíssi­mas minisaias e shorts. Em algumas escolas, os Directores mandavam/obri­ga­vam os jovens guedelhudos a cortar o cabelo; as raparigas a cobrirem, com as batas brancas, que, no caso da minha escola, eram de uso obrigatório, as pernas desnudadas. </div><div align="justify"><br />Recordo os tempos em que uma professora de contabilidade mandava as raparigas à casa de banho lavar a cara pelo facto de terem aplicado um pouco de rímel nos olhos, base na cara ou batom nos lábios. Recordo que a mesma professora chamava algumas das suas alunas, mandava-as subir para um estrado e voltar-se para as colegas, para, em seguida, as questionar e criticar por as ter visto de mão dada com um rapaz, em muitos casos, também aluno da escola, nas proximidades da entrada principal ou perto da escola. Não esqueço aquele momento em que eu, o Zé e o Zambujal (alcunha porque era tratado por ser dessa localidade) acordámos encarar a nossa professora de contabilidade, entre outras razões, pelo facto, de não consentir que saíssemos no intervalo das suas aulas, que eram, sempre, de dois tempos seguidos, nem autorizar deslocações à casa de banho, fosse por que razão fosse, desde que tivéssemos entrado na aula: o Zambujal foi o primeiro a levantar-se e a pedir autorização para se deslocar à casa de banho, e a resposta não se fez esperar: sabes que não! O Zé, assim que a professora disse que não ao Zambujal, levantou-se e, com firmeza e coragem, que não disfarçavam o receio, pediu autorização para ir à casa de banho. Não ouviste o que disse ao teu colega, retorquiu a professora. Foi num ápice que me levantei e com uma terrível e sufocante aflição pedi licença para ir à casa de banho. O estrondo do silêncio absoluto fez-se sentir na sala. Por pouco não fiz ali o que pretendia fazer na casa de banho. Tremia como varas verdes, como jamais havia tremido! Naqueles prolongadíssimos minutos, que pareciam horas, mantive-me de pé. A professora, pelo que sabíamos, jamais tinha sido confrontada: era uma mulher assustadora, antipática, e detestada pelo(a)s aluno(a)s, disse: estão combinados!</div><div align="justify"><br />Antes da nossa subversiva acção, dialogámos sobre as possíveis consequências do nosso acto mas, mesmo com receio das implicações de tal afronta, decidimos avançar. Era uma época de contestação à tradição, à autoridade, um tempo de questionamento. Passámos a ter intervalo na aula de contabilidade e disciplinarmente nada nos aconteceu. Tivemos sorte! </div><div align="justify"><br />Esta história que partilho com todos vós, em início do século XXI, pode parecer-vos ridícula. Alguns de vós tão-pouco imaginariam que tal pudesse ter ocorrido, mas, se conversarem com alguma(n)s d(a)os professor(a)es que foram estudantes nas escolas/liceus no início da década setenta do século XX, descobrirão, com ela(e)s, tantas outras estórias semelhantes à narrada ou, noutros casos, muito mais graves, como aqueles em que os jovens eram compulsivamente enviados para a guerra colonial pela simples razão de imaginarem a sociedade em que viviam de forma distinta da do Estado Novo. Nessa época, o ensino e educação estavam compartimentados nas escolas técnicas e nos liceus. As escolas técnicas tinham como objectivo formar quadros intermédios e os liceus os quadros superiores. Acontecia muitas vezes que os jovens fintavam o destino que a escola lhes conferia, tornando-se, os estudantes do ensino técnico, quadros superiores, e os de liceu, quadros intermédios. O destino pode ser sempre fintado desde que a tal estejamos dispostos. </div><div align="justify"><br />Vivíamos na primavera Marcelista (designação usada para reflectir a onda de esperança, para alguns, suscitada pela política do então Presidente do Conselho Marcelo Caetano, na primeira fase do seu Governo (1968-1970); a ideia de uma escola (para todos) de massas emergia com a reforma proposta pelo então Ministro da Educação Prof. José Veiga Simão e que se consubstanciava em dois importantes documentos: o Projecto do Sistema Escolar e as Linhas Gerais da Reforma do Ensino Superior. A reforma de Veiga Simão tinha como pressuposto fundamental a harmonização das classes, a resolução de conflitos e tensões e, consequentemente, a distribuição de bens simbólicos que substituíssem a escassez dos bens económicos e facilitassem a mobilidade social (cf. Stoer, 1983).<br /><br />O Estado Novo desenvolveu diversas políticas educativas desde a aprovação da constituição de 1933 (institucionalização da ditadura Salazarista): numa primeira fase, estas políticas, assentavam em diversas trilogias: uma inculcava a ideologia nacionalista, a designada trilogia da educação nacional - Deus, Pátria e Família; outra, que estabelecia a trilogia da autoridade – Pai, patrão e professor; e, por fim, a trilogia do próprio regime político que consagrava o autoritarismo, corporativismo e colonia­lis­mo. A Escola era a sagrada oficina das almas, inculcava a exaltação patriótica, a mitificação dos valores históricos e a supremacia da raça lusitana, a defesa dos valores da civilização cristã, a exaltação da disciplina, da obediência e do cumprimento do dever como condição necessária para o progresso e a defesa da pátria. A Escola prepa­rava para que os educandos tivessem a vontade forte e disciplinada. Numa segunda fase, a educação passou a assumir um papel mais ligado à economia.<br /><br />O 25 de Abril: o PREC (Período Revolucionário em Curso)<br /><br />No alvorecer do dia 25 de Abril de 1974, jovens capitães do M.F.A. (Movimento das Forças Armadas), derrubaram a ditadura e as portas que Abril abriu, como escreverá mais tarde o poeta José Carlos Ary dos Santos, permitiram que muitos dos nossos sonhos se realizassem e que outros despontassem como realizáveis, se a arte e o engenho, a vontade, a luta e a determinação tal possibilitassem.<br /><br />Quando abrimos a porta de uma gaiola, que tem no seu interior um pássaro encarcerado, apercebemo-nos, de imediato, de que ele voa livremente mas de forma desordenada, buscando uma direcção para o seu livre esvoaçar. Foi o que aconteceu com o povo português nos tempos que se seguiram ao 25 de Abril. Procurámos, ainda hoje o fazemos, caminhos da liberdade que nos permitissem a melhoria quotidiana da nossa qualidade de vida. <br /><br />Nesses tempos, discutia-se, ainda se discute, qual o melhor sistema educativo para superar o nosso atraso estrutural. Nestas discussões confrontavam-se – hoje ainda assim é – concepções ideológicas divergentes.<br /><br />Os sistemas educativos não são estanques nem evoluem de forma repentina, isto é, não é possível fazer tábua rasa, ou seja, raspar tudo, não deixar traço de nada, e começar um novo sistema educativo ignorando tudo o que lhe antecedeu. Não é possível! Por isso, quando falo acerca dos sistemas educativos não faço mais do que apresentar, em síntese, as grandes linhas políticas/ideológicas/educativas/pedagógicas/etc., que caracterizam cada uma das suas concepções paradigmáticas. A dinâmica de evolução dos sistemas educativos (cf. Carneiro, 1994) pode, de forma simplificada, ser agrupada em quatro grandes grupos/força motriz: a educação orientada para a produção; a educação orientada para o consumo; a educação orientada para o cliente e, por fim, a educação orientada para a inovação.<br /><br />A educação orientada para a produção especializava-se na formação de capital humano cuja característica principal era conceber o sistema educativo como uma fábrica de ensino que se assemelhava a uma linha de montagem. O Ministério da Educação detém o monopólio da formação: regula, fiscaliza, e certifica;<br />Na educação orientada para o consumo, a escola emerge como local onde se prepara para a vida adulta, como utopia organizacional, que satisfaz universalmente as aspirações sociais com base na gratuitidade do sistema público de educação. A escola é encarada como uma grande superfície, onde os seus consumidores vão procurar saciar as suas necessidades em matéria de educação. A escola democratiza-se e com ela surge a ilusão da democracia social;<br /> A educação orientada para o cliente privilegia os seus vários clientes, inseridos na comunidade escolar, e o sistema tende a perder as suas funções centralizadoras, as negociações admitem itinerários individuais de formação; admite-se o cheque-educação, e tudo se joga no mercado livre da oferta e da procura. Small is beautiful.<br />Na educação orientada para a inovação, valem as alianças e as sinergias, sozinho nada se consegue; o trabalho de grupo e de projecto potencia e maximiza o contributo dos seus membros e configura novas tipologias organizacionais; não tolera hierarquias permanentes que se sustentam numa autoridade imposta; prima pela constante adaptação e pela interacção humana, é menos normativo, combate a exclusão e participa na edificação de uma cidadania social.<br /><br />A tendência actual do sistema educativo português organiza-se, em grande medida, em torno de uma concepção de educação orientada para a inovação. O nosso sistema educativo é, no entanto, um produto híbrido que se tem vindo a construir com base nas diversas experiências educativas, tensões e conflitos que têm norteado as políticas educativas desde o 25 de Abril.<br /><br />O passado e o presente em direcção ao futuro<br /><br />Voltando à minha escola e à narrativa que acerca dela episodicamente construí, facilmente nos apercebemos dos dilemas, tensões e conflitos que eu e os jovens da minha geração vivemos. Não existiam telemóveis, computadores, ifones, ipods e internet, redes sociais, como é o caso do hi5, MySpace, Twitter, Facebook e tantas outras coisas que nos permitem imaginar que habitamos o mesmo sistema solar mas em planetas diferentes. A Declaração Universal dos Direitos do Homem, a Convenção Europeia dos Direitos do Homem e a Convenção sobre os Direitos da Criança, existiam há muito, mas não eram aplicados nem respeitados pelo Estado Novo. Os valores e os princípios fundamentais inscritos na Constituição da República Portuguesa consagram todos os Direitos, Declarações e Convenções internacionais, relativos à defesa dos direitos humanos. Vivemos em democracia! E em democracia procuraremos as respostas para os nossos problemas. A escola actual – do Portugal democrático – enferma de muitos vícios/males, mas não se pode arrogar o direito de ser a sagrada oficina das almas, de exaltar à disciplina e à obediência como condição necessária para o cumprimento do dever e como condição necessária para o progresso e defesa da pátria. A Escola não pode pro(im)por um menu único ou um ilusório fato à medida.<br /><br />É neste contexto que se torna importante o regulamento interno das escolas e o estatuto do aluno, pelo facto de estes consagrarem um conjunto de deveres e direitos que tornam exequível o acto educativo, porque facilitam as nossas interacções pessoais e, consequentemente, o respeito mútuo. O estatuto do aluno deve ser concebido com uma preocupação central: ser facilitador do acto educativo. Deve, por isso, construir pontes de entendimento entre os diversos intervenientes (professores, alunos, funcionário de acção educativa, pais/encarregados de educação, entre outros) capazes de, em contextos de aprendizagem inovadores, proporcionarem o desenvolvimento de uma formação de excelência às futuras gerações. No actual momento, estão garantidos o acesso e sucesso educativo (mesmo sendo, este último, em muitos casos, administrativo). Devem, por isso, ser regulados em estatuto próprio (regulamento interno e estatuto do aluno), entre outros, os usos que fazemos das novas tecnologias da informação sempre que consideremos que o seu uso (individual) é inadequado e prejudicial ao interesse geral, isto é, a utilização dos meios informáticos são instrumentos fundamentais de aprendizagem, não devendo o seu mau uso ser inibidor dessas mesmas aprendizagens. Alguns exemplos: proibição de uso de telemóvel, ipods e outros aparelhos afins fora dos locais previamente destinados (ex: sala de professores, de directores de turma e PBX, sala dos estudantes, sala dos funcionários). Fora das aulas (admito a utilização nas aulas dos telefones, ipods e outros meios informáticos sempre que um professor o considere vantajoso, para a leccionação de um dos seus conteúdos programáticos), e nos locais supra referenciados deverá ser permitido o seu uso (ex: biblioteca e pátios), somente com auriculares e (unicamente) nos locais previamente assinalados (poder-se-á utilizar dísticos indicativos dos locais onde podem ser utilizados).<br /><br />A (nossa) qualidade de vida melhora sempre que se conseguem avanços na ciência; em cada um dos momentos em que conseguimos, com a ajuda dos outros, ultrapassar os obstáculos com que nos deparamos no quotidiano das nossas vidas pessoais, profissionais e académica; quando somos capazes de regular, em nome do interesse geral, o direito individual de uso de bens materiais que a ciência nos disponibiliza ou, por motivos das nossas opções de vida, a eles aderimos (ex: fumar).<br /><br />Com este texto não tenho a pretensão de propor a edificação de um mundo perfeito e/ou a construção de um homem novo. A escola deve educar os indivíduos no sentido de que sejam estes a fazer as suas opções de vida de forma responsável; não pode substituir-se às responsabilidades que cabem às famílias, pais/encarregados de educação. A educação escolar não acompanha nem reproduz a educação que cada família considera a mais adequada para os seus filhos. Ela é complementar da educação familiar, por vezes, antagónica e, em alguns casos, a única que lhes é proporcionada! A educação escolar, por tudo o que fica dito, tem de fornecer instrumentos capazes de preparem as futuras gerações o melhor possível. A educação escolar tem de ser excelente! Não é fácil, sabemo-lo, mas é possível: sim, nós conseguiremos!<br /><br /> <br />Carneiro, R. (1994). A Dinâmica de Evolução dos Sistemas Educativos in C.E. e Socie­dade, nº 6, pp. 13-59.<br />Stoer, S. R. (1983). A reforma de Veiga Simão no ensino:projecto de desenvolvimento so­cial ou «disfarce humanista»? Análise Social, vol. XIX (77-78-79), 3.°, 4.° 5.°, 793-822.<br /> </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-75210982570744461442009-04-30T13:02:00.001+01:002009-04-30T13:10:16.056+01:00Os riscos de má utilização do projecto: problematizando-os<div align="justify"><br /><br />Recebi o nº 1 do Jornal Etc. e foi com grande satisfação que constatei a qualidade/quantidade de informação que nos disponibiliza, assim como a qualidade gráfica do mesmo. Outra coisa não seria de esperar se observarmos que um dos seus promotores é, sem estar a ser excessivo, um dos mais criativos professores que a (nossa) escola pode regozijar-se de ter nos seus quadros. É de muito boa qualidade a maioria dos textos que o compõem! Mas, de entre todos, gostaria de referir-me ao artigo assinado por Maria Helena Padrão. </div><div align="justify"><br />Este texto está bem escrito; metodologicamente, bem organizado e, sobretudo, problematiza o vocábulo projecto, a que o texto faz alusão, de forma teórica assaz irrepreensível. Não seria, pois, de esperar outra coisa de Maria Helena Padrão. Então, sendo assim, que razões subsistem para me referir a este texto? </div><div align="justify"><br />Admito, como necessário, ir mais além para compreender a problemática a que o projecto e, sobretudo, o Projecto Educativo (a seguir designado p/PEE) nos remetem. </div><div align="justify"><br />Considero absolutamente desnecessário repetir uma série de características teóricas que subjazem ao projecto por uma economia de espaço e porque Maria Helena Padrão, como já referi, o faz, e muito bem, no seu texto. Interessa-me, antes, abordar os riscos de má utilização do projecto com o objectivo muito claro de reflectirmos acerca dos que são boas práticas. </div><div align="justify"><br />Que riscos de má utilização poderemos encontrar na utilização/construção de um p/PEE em muitos dos nossos estabelecimentos de ensino? </div><div align="justify"><br />Poderemos identificar, senão se tomarem as devidas precauções, cinco riscos (cf. Barroso, J. 1992):<br />a) Projecto sem projecto - aquele em que o p/PEE não é mais do que o resumo de um plano de actividades, logo, sem problematização preliminar, e sem a consequente defini­ção de objectivos, políticas e estratégias;<br />b) Projecto por decreto – o que é pró(im)posto pelos serviços centrais do Ministério da Educação e que as escolas perfilham burocraticamente, não se reflectindo, todavia, na (necessária) transformação interna e, por isso, não despontar como um verdadeiro projecto;<br />c) Projecto mosaico – que tem a pretensão de transformar uma acumulação de projectos sectoriais de grupos/departamentos num projecto global;<br />d) Projecto ghetto – que se caracteriza pela marginalidade das suas actividades, em relação ao funcionamento global da escola, de circunscrição reduzida e periférica, relativamente ao núcleo duro da organização da escola;<br />e) Projecto devaneio – um projecto que assenta em intenções vagas que não remetem para qualquer tipo de operacionalização.<br /><br />Poderemos, pois, encontrar em muitas das nossas escolas p/PEE que se configu­ram/or­ganizam em torno de qualquer um dos modelos discutidos ou, ainda, num compósito de alguns deles. Pelo que fica dito, o p/PEE não pode ser admitido como se de um texto canónico se tratasse, como se ele pudesse reflectir um ideal comum, mas, antes, como um texto com muitas incompletudes que necessitam, por isso, que, com ele, se estabe­leça a neces­sá­ria dialogicidade, no sentido de facilitar a sua permanente actualiza­ção/opera­ciona­li­zação. </div><div align="justify"><br />Quando num p/PEE se aceita a canonicidade do (seu) texto, estamos a admitir que um(a) qualquer Director(a) Regional de Educação por mera hipótese de trabalho, porque sabemos que estes órgãos são dirigidos por pessoas intelectual e culturalmente incapazes de tal desiderato!) possa obrigar a que se cumpra o que nele está escrito. Na minha segunda hipótese, admito a necessidade de dialogar com o p/PEE, i.e., o texto do p/PEE não é um documento fechado e, por isso, está sujeito a que os órgãos competentes da escola, nomeadamente o Conselho Pedagógico, e somente estes, decidam acerca dele. Neste sentido, sustento que o p/PEE não deve arrogar-se o direito de controlar o universo das acções que se desenvolvem no contexto escolar, não devemos concebê-lo na forma da alienação de cada um em prol do bem de todos, porque isto não só iria contra a liberdade pedagógica responsável, nomeadamente dos professores/grupos/departamentos, como também dos indivíduos enquanto entidades. (cf. B. & Cross, 1992). A história está cheia de (maus) exemplos de obediência cega aos ditames pró(im)postos! É claro que é mais difícil gerir o p/PEE como acto de gestão que convoca os órgãos competentes da escola, nomeadamente o Conselho Pedagógico, para reflectirem sobre as incompletudes do p/PEE e, consequentemente, definirem e decidirem os trajectos organizativos da acção. Mas é de certeza, desta forma, que se negam as peripécias administrativas e burocratizantes que se cumprem de acordo com normas preestabelecidas. </div><div align="justify"><br />O p/PEE deve ser um meio mobilizador de vontades, [deve] incumbindo-lhe assim procurar, quotidianamente, ganhar novos adeptos. Não sustento, porque já perdi a ingenuidade, há algum tempo, de que toda a comunidade escolar e os diversos interesses que a constituem se revejam no (seu) p/PEE. Admito, por isso, que não se pode margina­li­zar/igno­rar os que nele não se revêem; pelo contrário, defendo que se torna necessário agenciar no sentido de acolher as suas contribuições, integrando-as, sempre que possível. </div><div align="justify"><br />Em síntese, o p/PEE é um texto aberto cuja potencialidade reside na sua capacidade de combinar a atracção pelo futuro e a acção no presente. A primeira convoca-nos para a definição de futuros possíveis, enquanto a segunda nos remete para a necessidade de diag­nosticar/interrogar o presente, de identificar as tensões/constrangimentos, os recursos disponíveis e, consequentemente, definir objectivos e estratégias da acção. Aos órgãos competentes da escola, nomeadamente ao Conselho Pedagógico, e só a estes, cabe a gestão quotidiana do p/PEE. A accountability das escolas melhora, em geral, quando o seu p/PEE é um texto aberto e se decide, em resultado do diálogo, que é o motor da acção, o processo construtor da inovação. </div><div align="justify"><br /><br /><br /><br />Broch, M., & Cross, F. (1992). O Projecto de Escola Prisioneiro dos Métodos? Os Paradigmas Metedológicos ligados ao Projecto de Escolas in Canário R. (Org. Inovação e Projecto de Escola, pp. 143-163. Lisboa: Ed. Educa.<br />J., B. ( (1992) ). Fazer da escola um Projecto in Canário, R. (Org.) (1992). Inovação e Projecto Educativo de Escola, pp. 28-56. Lisboa: Ed Educar. </div>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-76239705716230859842007-11-11T15:28:00.001+00:002007-11-11T15:28:55.986+00:00Uma pesquisa (Im) Profícua<span xmlns=''><p style='text-align: center'><br /> </p><p>Assim que chego à Biblioteca Nacional (B.N.) entrego no respectivo balcão (algumas) as requisições de leitura com a menção dos documentos que pretendo pesquisar, em seguida dirijo-me ao bar da biblioteca para comer qualquer coisa. Acontece sempre isto nos dias em que venho directamente do Porto para a B.N. para trabalhar. Sempre que saiu do Porto às nove horas da manhã chego á B.N. por volta das 14 horas. Este dia, não foi por isso, diferente dos demais. Tinha chegado de uma aborrecida e longa viagem com inicio na velha e mui nobre cidade do Porto.<br /></p><p>Nos restantes dias chego à B.N. por volta das 9,30, 10 horas e inicio de imediato o meu trabalho de pesquisa. <br /></p><p><br /> </p><p>Confirmei as cotas dos livros que foram deixados na minha mesa de trabalho, normalmente (sempre!) a I 16.<br /></p><p><br /> </p><p>As encadernações estavam muito danificadas. As encadernações continham colecções de jornais do ano de 1870. <br /></p><p><br /> </p><p>Tenho um prazer desconcertante na leitura destes jornais. Por vezes, dou por mim a ler coisas que nada tem a ver com o meu objecto de investigação. Tenho que me auto-disciplinar constantemente, porque constantemente me indisciplino. E que boa é esta indisciplina.<br /></p><p><br /> </p><p>O resultado da pesquisa, deste dia, mostrava-se muito produtivo. Os volumes que estavam na minha mesa e que já tinham sido pesquisados, tinham algumas marcas de papel que me permitiam localizar muitas das suas páginas que me interessavam para serem fotocopiadas. <br /></p><p><br /> </p><p>Estava satisfeito! Um dia de trabalho, que normalmente se prolonga por cinco horas, com resultados muito satisfatórios. Por volta das seis horas da tarde perguntei a uma das funcionárias de apoio à sala se poderia deixar as marcas nos respectivos livros. Informei-a que no dia seguinte estaria novamente na biblioteca. Chegaria por volta das 9,30 horas para reiniciar o meu trabalho. Fique descansado! Os livros à manhã estarão aqui à sua espera com as respectivas marcações, disse-me. Que bom, pensei, poderei aproveitar para continuar a pesquisar os livros que me faltam e amanhã logo que chegue tirarei as fotocópias das páginas marcadas.<br /></p><p><br /> </p><p>Sai da biblioteca, depois de certa de cinco horas de trabalho, satisfeito. Dias existem que nada encontro. Já me acontecer estar oito horas na B.N. e nada encontrar de significativamente relevante para o meu objecto de estudo. Este era um bom dia, com excelentes resultados para o meu trabalho de investigação.<br /></p><p><br /> </p><p>No dia seguinte chegue cedo à biblioteca. Talvez fosse nove horas, nove e meia. Não sei. Sei que era cedo. Entregue as requisições de leitura, com as mesmas cotas do dia anterior. Qual é o meu espanto, quando verifico que os livros estavam sem as <em>marcas</em> que eu lhes havia deixado. Com era possível? O que aconteceu? Quem retirou as minhas <em>marcas</em>? Cinco horas de trabalho perdidas. Reclamei…<br /></p><p>Iniciei tudo de novo.</p></span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-35807365096637636762007-10-29T13:07:00.001+00:002008-12-10T08:30:59.098+00:00Gentes…<a href="http://3.bp.blogspot.com/_Q5w-VDmrFC8/RyXcAHRTwUI/AAAAAAAAAIU/Df0jUFJRXBk/s1600-h/imagem+oitocentista.bmp"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5126745645340934466" style="DISPLAY: block; MARGIN: 0px auto 10px; CURSOR: hand; TEXT-ALIGN: center" alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_Q5w-VDmrFC8/RyXcAHRTwUI/AAAAAAAAAIU/Df0jUFJRXBk/s200/imagem+oitocentista.bmp" border="0" /></a><br /><div><span xmlns=""><p><span style="color:#ffffff;">.........................................</span>Sociedade Oitocentista </p></span></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-86200272723788505362007-10-29T12:38:00.001+00:002007-10-29T12:50:47.290+00:00Contrastes e Continuidades de FLM<span xmlns=""><p align="justify"><a href="http://cies.iscte.pt/investigadores/ficha.jsp?pkid=17"><strong>Fernando Luís Machado</strong> </a>(FLM) em <span style="color:red;"><em>"Contraste e continuidades – Migração. Etnicidade e Integração dos Guineenses em Portugal"</em></span> analisa, discute, constrói e desenvolve um conjunto de conceitos que se referem, de uma forma transversal, à problemática da etnicidade, da emigração e integração nas suas vertentes mais globais. Isto é, FLM, nesta sua investigação acerca das comunidades Guineenses em Portugal, discute outras realidades étnicas. Desta forma, FLM converte o seu trabalho de investigação num instrumento imprescindível para todos aqueles que investigam as relações interculturais.<br /></p><p align="justify"><br /></p><p align="justify">O que discute FLM?<br /></p><p align="justify"><br /></p><p align="justify">FLM discute/aborda, neste seu trabalho: O conceito de gueto, introduzido por Louis Wieth nos EUA, nos anos 20 do século XX; a redes de sociabilidade que se desenvolvem em torno de <em>interacções fortes ou fracas</em>; o conceito de integração que é discutido em três linhas distintas, como refere: uma que é parte das formulações durkheimianas originais (A Divisão Social do Trabalho e O Suicídio); outra que se constrói em contraposição ao conceito de exclusão; a terceira que é resultante do entendimento particular que do conceito têm as correntes multiculturalistas.<br /></p><p align="justify"><br /></p><p align="justify">FLM analisa/discute: diferenciação e clivagens internas nas populações minoritárias; direitos étnicos e desigualdades entre sexos; temperamento universalista e temperamento diferenciaslista; negros com origens sociais muito diversas; contrastes socioeconómicos; etnicidade forte; minorias eternamente diferenciadas; mapa global de heterogeneidade étnica; desigualdades sociais; classe social e etnicidade; terceiros mundos interiores; a sociedade aberta e complexa; a pobreza e concentração residencial que coincidem, não significando necessariamente exclusão, assim como a dispersão residencial não significam necessariamente integração; existem graus variáveis de integração e coesão; a religião e a língua como factor de diferenciação; a forma como se inscreve na sociedade portuguesa o lado social da etnicidade; os casamentos católicos e convicções religiosas; as fronteiras entre operários e trabalhadores terciários; a distinção conceptual entre opressão económica e exploração; as classes enquanto categorias sociais; contornos de classe; o social e o cultural na definição da etnicidade; a integração é dependente do lugar de classe; o racismo institucionalizado; a complexidade das formações culturais é reduzida ao folclore; a tolerância enquanto factor de controlo cultural; o racismo e o anti-racismo; que não há racismo, mas racismos; a sociedade receptora e as minorias; as associações de cariz assistencialista; etc., etc., etc.<br /></p><p align="justify"><br /></p><p align="justify">Com esta sua investigação, FLM dá um contributo imprescindível, para um melhor entendimento da etnicidade das populações minoritárias existentes em Portugal, quer sejam elas migrantes ou não.</p></span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-87142933296532515982007-10-26T17:04:00.000+01:002007-10-26T17:13:12.415+01:00<p align="center"><iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dxWDeBSRzPgGMabu2xMjfjfRZDDxNKvR1FCTz9ZNdxifW-kSBZizNhv6D7vIBCnGM5WJSOJZVKMvS8' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-85534723519156170552007-10-26T15:21:00.001+01:002007-10-26T15:21:43.587+01:00Incompletudes<span xmlns=''><p style='text-align: justify'><span style='font-family:Arial; font-size:9pt'>A minha actividade académica não me tem permitido e não contínua a permitir a actualização este meu blogue - <a href='http://karjos.blogspot.com/'><span style='color:red'><strong><em>Incompletudes</em></strong></span></a>. A todos os que me tem visitado e solicitam a minha contribuição para a realização dos seus trabalhos académicos e/ou outros, apresento as minhas desculpas por nem sempre ser tão eficaz quanto desejaria. <br /></span></p><p style='text-align: justify'><br /> </p><p style='text-align: justify'><span style='font-family:Arial; font-size:9pt'>No meu blogue <a href='http://lusasgentes.blogspot.com/'><span style='color:red'><strong><em>Lusas Gentes</em></strong></span></a> podereis acompanhar a minha actividade académica e, desta forma, conhecer alguns dos episódios que tenho vivido. Procurarei apresentar algumas referências bibliográficas que me interessam e que vos pode igualmente interessar. <br /></span></p><p style='text-align: justify'><span style='font-family:Arial; font-size:9pt'>Um abraço.<br /></span></p></span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-1372648547650272122007-05-12T17:45:00.001+01:002007-05-12T18:48:17.699+01:00Projecto de Doutoramento - Especialidade em Relações Interculturais<span xmlns=""><p align="justify"><span style="font-size:85%;color:green;"><strong>O que se investiga?<br /></strong></span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Pretende-se investigar as práticas (re)elaboradas quotidianamente por cada individuo/família/comunidade no sentido de captar as dinâmicas das suas próprias trajectórias pessoais/sociais. </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Para construir uma narrativa que reflicta a realidade social e, consequentemente as experiencias pessoais e sociais dos sujeitos e de sua família/comunidade proponho investigar os percursos de vida de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e de António Maia, respectivamente avô, filha e neto. As narrativas de vida de Manuel Botas, de Maria da Conceição Botas e de António Maia permitirão conhecer: </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;"></span> </p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">a) as redes de sociabilidade intra(inter)étnicas;<br /></span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">b) as suas trajectórias escolares e profissionais;<br /></span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">c) a diversidade dos seus universos simbólicos;<br /></span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">d) os referentes culturais que circulavam no interior de uma família/comunidade/etnia.<br /><br /></span></p><p align="justify"><br /><span style="font-size:85%;"> </span></p><ul><li><div align="justify"><span style="color:green;"><span style="font-size:85%;">Título/<span style="TEXT-DECORATION: underline">Pergunta de Partida</span><br /></span></span></div></li></ul><ul><li><div align="justify"><span style="font-size:85%;color:black;"><strong><em>"Que tipo de dinâmicas sociais e de estratégias identitárias configuraram as relações inter-étnicas entre a comunidade cigana e a restante sociedade portuguesa desde o final do século XIX até meados do século XX?"</em></strong></span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;color:#99cc00;"><br /></span></div><p align="justify"><br /><span style="font-size:85%;"> </span></p></li></ul><p style="MARGIN-LEFT: 22pt" align="justify"><span style="TEXT-DECORATION: underline;color:green;" ><span style="font-size:85%;">Questões Complementares </span></span></p><p style="MARGIN-LEFT: 22pt" align="justify"><span style="TEXT-DECORATION: underline;color:green;" ><span style="font-size:85%;">I. Dinâmicas Intra-comunitárias </span></span></p><ul><li><div align="justify"><span style="color:green;"><span style="TEXT-DECORATION: underline;font-size:85%;" >Casamento</span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;"><br /></span></span></div><p align="justify"> </p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">O casamento é regulado por práticas comunitárias que assentam numa organização social previsível, coerente e fortemente hierarquizada. Para que o noivado se ultime, existe um conjunto de procedimentos morais assentes em três aspectos nucleares: o <em>pedimento/aceitação; comportamento/honra; honra/vergonha. </em></span><br /><span style="font-size:85%;"> </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Quais são os factores de eleição e formação de parelha ou cônjuge? Qual a importância da mediação que é exercido pela <em>ajuntaora</em>? Que tipo de legitimação lhe é conferido pelas famílias/comunidades? O género, o corpo, a mulher, a maternidade são categorias discursivas que nos ajudam a interpretar a representação de uma série de ideias sociais construídas em seu torno. Como se manifestam estas representações nesta família/comunidade? </span></p></li></ul><ul><li><div align="justify"><span style="color:green;"><span style="TEXT-DECORATION: underline;font-size:85%;" ><strong>(Im)Puro</strong></span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;"> </span></span><br /><span style="font-size:85%;"> </span></div><p align="justify"><span style="font-size:85%;">A pureza, a virgindade, a desonra, a vergonha, a <em>latcha</em>, o código de honra, o respeito, entre outros conceitos, estão impregnados de valores morais que não persistem sem os juízos que lhe dão significado. A moralidade que se expressa na virgindade emerge como algo verdadeiramente fundamental na família e na comunidade de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia. De facto, o único impedimento feminino para se casar era (é) a sua "<em>honra</em>" que se expressa na virgindade feminina. A união social, que se realiza através do casamento, de acordo com a lei cigana, só (é) era possível com a <em>prova de virgindade</em> feminina, realizada pela <em>ajuntaora</em>. A virgindade feminina manifesta-se como um elo de coesão social na relação entre famílias, e apresenta-se como um valor central na família e comunidade. A impureza emerge de acontecimentos que se opõem às regras estabelecidas pela <em>lei cigana</em>. O impuro torna-se objecto de interdições. </span><span style="font-size:85%;"> </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Na família/comunidade de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia o <em>impuro</em> torna-se objecto de <em>interdições</em> com consequências para o próprio indivíduo, para a sua família e comunidade? </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Como se manifesta este tabu e quem são as principais vítimas /intervenientes?<br /></span></p></li><li><div align="justify"><span style="TEXT-DECORATION: underline;font-size:85%;color:green;" >Morte e Luto</span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;color:#9fb8cd;"> </span></div><p align="justify"><span style="font-size:85%;">A viuvez transmuta o estatuto social do cônjuge do morto para o resto da sua vida. Com o falecimento de António Maia, a viúva vestiu uma <em>touca branca</em> que usou durante um ano sem nunca a lavar, rapou o cabelo que colocou dentro do caixão do seu marido e nunca mais o deixou crescer. Usou o cabelo rapado, até ao final da sua vida. </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">O culto dos mortos é um facto constatado na família/comunidade de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia. A perda física de um <em>ente querido</em> não é acompanhada da sua perda espiritual. A crença na existência continuada da <em>sua alma</em>, (<em>que</em><br /><em>esteja em descanso</em>) é demonstrativa da dependência que continua a existir entre os vivos e os mortos. Está simplesmente de baixo da terra <em>em descanso.</em> Os antepassados continuam a estar presentes na vida dos seus descendentes nas mais diferentes formas. </span><span style="font-size:85%;"> </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">A história da morte é parte inegável da história social das mentalidades. Não é, por isso, ahistórica. </span><span style="font-size:85%;"> </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">A forma como se lida com a morte varia de cultura para cultura. Não existem padrões universais para compreender o significado da morte e o que ela representa para cada povo, comunidade e família; no entanto, a morte envolve sempre rituais, crenças, afectos, dor, choro, modos de vestir, sistemas fúnebres, entre outros aspectos relevantes, que, de uma forma ou de outra, se manifestam nas diferentes culturas. </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Qual é o significado simbólico e social da morte na família/comunidade de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia? As cerimónias fúnebres proporcionam a possibilidade de configurar consciências e modelos de comportamento a seguir? Que contributo poderá emergir do estudo e compreensão dos rituais fúnebres desta família/comunidade para a edificação dos seus próprios referentes culturais?<br /></span></p></li><li><div align="justify"><span style="TEXT-DECORATION: underline;font-size:85%;color:green;" >Jazigo de Família, um Arquivo Histórico</span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;color:#9fb8cd;"> </span></div><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Com a emergência dos cemitérios, a arquitectura da morte retrata não só as afinidades que os indivíduos têm com a morte mas identicamente a relação com a sociedade de onde os indivíduos provêm. Estes novos espaços servem não só como espaços habitacionais para <em>descanso eterno</em> dos indivíduos como também são utilizados para demonstrar a riqueza, o estatuto económico e social dos indivíduos, das famílias e das respectivas comunidades. São espaços de vivências culturais, de encontro e recordação, mas são também espaços de informação para gerações futuras. </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Poderá o jazigo de família de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia tornar-se num arquivo histórico, num espaço de informação possibilitador de demandas diversas? </span><br /><span style="font-size:85%;"> </span></p></li></ul><ul><li><div align="justify"><span style="TEXT-DECORATION: underline;font-size:85%;color:green;" >Relações Inter-étnicas</span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;color:#9fb8cd;"> </span><br /><span style="font-size:85%;"> </span></div><p align="justify"><span style="font-size:85%;">As relações/dinâmicas sociais e culturais desenvolvidas entre as comunidades ciganas e a restante sociedade portuguesa tornam claro a existência de crenças históricas e/ou especificidades culturais diferentes que se manifestam na vida quotidiana, em momentos especiais ou em ambas as situações. Estas relações podem ser assimétricas, o acesso aos recursos desigual e resultante do poder de cada comunidade. </span></p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Que oportunidades de acesso aos recursos e que tipo de relações construíram/desenvolveram Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia no interior da sua família/grupo/comunidade e a restante comunidade/sociedade portuguesa? </span></p></li><li><div align="justify"><span style="color:green;"><span style="TEXT-DECORATION: underline;font-size:85%;" >. Homens de respeito, tios entre os tios</span><span style="font-family:Wingdings;font-size:85%;"> </span></span><br /><span style="font-size:85%;"> </span></div><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Na família e comunidade de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia existe um grupo geracional que goza do máximo estatuto entre os grupos de idade, são os <em>tios. </em>Este grupo é constituído por pessoas com a máxima autoridade no interior da família e da comunidade; são líderes naturais, mediadores de conflitos, administradores da justiça, da lei. </span></p></li><li><p align="justify"><span style="font-size:85%;"></span> </p><p align="justify"><span style="font-size:85%;">Quem são os líderes naturais? Na família de Manuel António Botas, Maria da Conceição Botas e António Maia a mediação contribui para a formação dos indivíduos, das famílias, das comunidades? É um veículo de convivência inter(intra)pessoal/grupal? Contribui para a gestão e administração da justiça? </span><span style="color:#666666;"><span style="font-size:85%;"><br /></span></p></span><p align="justify"><br /> </p></li></ul></span>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-30596367.post-82378921093225676812007-04-23T17:53:00.001+01:002007-04-23T17:53:55.527+01:0025 de Abril<div style="width:480px; text-align: center;"><embed type="application/x-shockwave-flash" wmode="transparent" src="http://w76.photobucket.com/pbwidget.swf?pbwurl=http://w76.photobucket.com/albums/j27/Cajos/Familia Maia/1177347172.pbw" height="360" width="480"></embed><a href="http://photobucket.com" target="_blank"><img src="http://pic.photobucket.com/getyourown.gif" style="border-width: 0;" vspace="1"></a></div>Unknownnoreply@blogger.com0